Saturday, August 1, 2009

Lirikat e kalit



Lirikat e kalit



“Të gjithë nga pak, jemi kuaj...”

V. Majakovski






Dritëro AGOLLI
Monumenti i kalit

Kur laja kalin tim në lumë,

me lumin gazi rridhte,

mbulohej kali krejt me shkumbë

dhe bishtin sipër hidhte...

Me shkumbë i veshur, dritës larë,

i ngjante monumentit,

një monument që s’kini parë

në sheshin e qytetit.

Dhe si njeri ma vinte kokën

në qafën time lehtë,

nga kokë e tij e shihja botën

mes paqes së vërtetë.

Dhe shkrofëtinte pak nga qejfi,

mbi mua tundte jelet...

Zbulonte dhëmbët prej sedefi

me lodrat dhe me dhelet...

Ç’e do se zoti nuk më fali

një daltë prej skulptori,

me siguri do gjendej kali

përpara çdo oborri.

Në vend të mbretërve tutkunë,

strategë e gjeneralë,

me dashuri do ngrija unë

në piedestal një kalë...

30 prill 1997























Marin SORESKU
Kali

Shkoj kaluar mbi këtë planet,

që e kam trashëguar nga babai,

i cili gjithashtu e ka trashëguar

nga gjyshi,

të cilit ia kish lenë një majmun.

Majmuni, nga ana e tij

e kishte prej një tjetër kafshe

ose prej një bime.

Është kali i familjes,

siç e shihni

duket sikur do të vdesë

nga çasti në çast,

po kushedi dhe sa qindra vjet

do të qëndrojë në këmbë...

Merrem vesh mjaft mirë me të,

i them: hyya,

kaloje dhe këtë mal,

pa të shohim ç’ka përtej?

Kaloje dhe këtë vit,

pa të shohim ç’ka përtej?

Gjer kur, një ditë prej ditësh,

shpirti të më mbetet në udhë

si një patkua,

ndërsa kali,

ndoshta pa e ditur që më ka humbur,

të tretet në horizont

në trok gjeneratash...

Përktheu: Aurel Plasari






















Pol ELYAR

Kali

I vetmuari kalë, i dënuari kalë,

i rrahuri nga shirat, i lëpirë nga mizat,

i shkretuari kalë, i plakuri kalë!

Në shtegun festiv të galopit,

tokën dikur mund ta çante me këmbë,

mund dhe të ngordhte,

po s’mbetej në rrugë...

Në vijat e lena nga rripat e qerres

i vetmuari kalë pret mbremjen,

që rrugën e largët mos shohë

dhe vdekjes t’i fshihet, i shkreti!

Shqipëroi: Dritëro Agolli




Vladimir MAJAKOVSKI

Vargje për shije të ndryshme


Kali devenë e pa dhe i tha

Ç’kalë gjigand, i shëmtuar, hata!

Deveja, kalit i pati bërtitur,

ti nuk je kalë, je deve e parritur!

Veç zoti mjekërthinjosh thosh të vetat:

Janë kafshë krejt të ndryshme, të shkretat!

Përktheu: Dritëro Agolli



Odise Goro

Kali i fatit



Kali i fatit revanshumë,

oh, sa herë më rrëzove,

oh, sa herë nxorre shkumë,

kur më shkele, më shkelmove...

Me patkonjtë gozhdëhekur,

por në zemër s’m’ë ke prekur...




























Ilia Lvoviç SELVINSKI
Kazakja


Një kazake vetëullzezë

mbathi kalin tim në fshat,

mbi patkonjtë u lag në djersë,

u pagua fare pak...

-Emrin tënd a s’po ma thua?

i flas unë, ajo zë qesh:

-Emri im nga çdo patkua,

në vrapim të vjen në vesh...

Brodha rrugë e rraha shtigje,

nëpër pluhur, hon më hon

dhe trokiste nëpër brigje

kali thundrat me palkonj...

Masha? Zina? Dasha? Nina?

S’është ajo po ki durim

-Ka-tja, Ka-tja, pë-rcë-llima,

nën patkonjtë e kalit tim...

Fluturuan javë e stinë

dhe me kalin rrugën nis,

“Katja, Katja, Katerinë”

duke bredhur pëshpëris...

S’e marr vesh se ç’bëj vëllezër,

puna ime shkon në dreq!

S’kam një Katje, kam një tjetër,

Katjen shpirti dot s’ma heq...

Katja kalin ma ka mbathur,

në një fshat me mollë e ftonj,

po dhe mua krejt padashur,

më ka mbathur me patkonj...

Shqipëroi: Dritëro Agolli



Kostantinos KAVAFIS

Kuajt e Akilit




Kur të vdekur e panë Patroklin,

që ishte aq trim, i fortë dhe i ri,

filluan të qajnë kuajt e Akilit;

u zemërua natyra e tyre e pavdekshme

kur pa këtë gjëmë të vdekjes,

kokë e krifë tundnin, turfullonin,

me këmbë godisnin dheun

dhe vajtonin Patroklin pa shpirt-të zhdukur,

vetëm një kurm-frymëhumbur,

pa mbrojtje, pa jetë

të ikur drejt Asgjësë së Madhe...

I pa Zeusi lotët e kuajve të pavdekshëm

dhe u pikëllua. “Në dasmën e Peleut”

tha “s’duhej të veproja kështu pa menduar;

më mirë, o kuajt e mi fatkeqë

atje të mos u kishim dhuruar.

Ç’kërkoni ju aty përdhe,

mes njerëzimit mizor, lojë e fatit,

ju që as vdekja nuk ju trazon,

as ankthi i pleqërisë nuk ju tiranon.

Në mizerjen e tyre ju mpleksën njerëzit”

Për kuajt fisnikë po qanin me lot

për gjëmën e vdekjes, të përjetshmin kob.

Shqipëroi: Luan Zyka




Roni SOMEK

Kali i vdekur në kampin e refugjatëve Sabrah



Edhe kufoma e tij është më e dashur

se Shevroleti i fjalës së fundit,

Patjetër, duhet të ketë vrapuar

deri tek një fanfarë mbretërore,

ose i vunë në qafë zgjedhën për parmendën,

ose u shty mbrapa,

nguli këmbët e pasme dhe u shndërrua

në rrotullore fëmijësh...

Shqipëroi: Ukzenel Buçpapaj




Mihail LERMONTOV

(kënga e XIII e poemes “Demoni”)

Vrapon një kalë me revan

ngre pluhur duman e s’ka ç’e mban,

herë-herë ngrihet kas përpjetë,

sikur kërkon të pijë retë

e hingëllin e çkrofëtin,

herë-herë tokën zë rëmin

me një patko që shkëndijon...

Pastaj me perçe shpurpulisur,

i çakurdisur gjithë harbon.

Mbi të kalorësi i zalisur,

në shalë tundet si i lenë,

mbi perçe koka i ka rënë,

në dorë s’mban kamzhik e fre,

i varen këmbët n’yzengji,

ja mbyti gjaku si rrëke,

jelekun e ri me plot stoli...

O kalë i shkathët prej luftimit

me vrap tët zot e nxorre gjallë,

por plumbi i keq i osetinit,

e mori natën m’u në ballë...

Shqipëroi: Dritëro Agolli




Grigor JOVANI

Kuajt



Diçka nuk më shkon te kuajt,

kolosët me urtësi ëngjëllore:

sytë e tyre përherë të trishtë,

në kundërshtim

me gjallërinë trupore.

-Ç’ju ka ndodhur,

or miq fisnikë,

thellë, në mijëvjeçarët e kaluar?

-Ngaqë e njohëm Njeriun kaq mirë,

na mbetën sytë të trishtuar...




Pablo NERUDA

Kuajt


I pashë nga dritarja kuajt.

Në Berlin, në dimër. Drita ishte pa dritë, qielli pa qiell.

Ajri i bardhë si buka e njomë...

Dhe nga dritarja ime një rreth i vetmuar,

kafshuar nga dhëmbët e dimrit.

Befas dolën nga mjegulla

dhjetë kuaj të ngarë nga një njeri.

Sa mezi valëzonin, duke dalë, si zjarri,

po për sytë e mi e mbushën botën e zbrazët gjer atëherë.

Të derdhur, të ndezur ata ishin si dhjetë zota

me thundra të gjata të pastra, me krifa si prej gjumi të kripës.

Vithet e tyre ishin rruzuj të portokalltë.

Ngjyra ishte mjaltë, qelibar, zjarr...

Qafat e tyre qenë kulla

të prera në gurë krenarie

dhe nëpër sytë e furishëm u dukej

si një robinë energjia...

Dhe atje, në heshtje,

në mesin e ditës dimërore të pistë e të shregullt,

kuajt e rrëmbyeshëm ishin gjak,

rritëm, pasuri ushqyese e jetës.

I pashë e i pashë... dhe u përtërita,

pa e ditur,

atje ishte burimi, vallëzimi i ajrit, qielli,

zjarri që jetonte në bukurinë.

E kam harruar dimrin e atij Berlini të zymtë,

kurrë s’do të harroj dritën e kuajve.

Përktheu: Fatos Arapi
























Nase JANI
Kuajt



Po trokojnë kuajt

nëpër mjegull...

ti, mos i ke nisur për tek unë?

Kam dy vjet,

i pres

e jam në pritje...

Nëpër mjegull,

mos kanë humbur udhë?

Dhe në pritje,

herë-herë më shfaqen,

më trokojnë mbi gjoks e ikin prapë...

Ngrihem llahtarisur, i zhgënjyer,

bredh pas trokut

dhe unë këtë natë...


























Kujtim HALILI

Kuajt


Kuajt mos i lini në oborre natën,

hiquani të drejtën e livadhit me hënë,

në çdo bark kali, Odisea end rrjetën e dinakrisë,

dashuri të zërë...

Mos përkëdhel krifën diellore të kalit,

Dashuria-Trojë, Troja-dashuri...

Nga rrënojat e kujtesës hingëllin një këmbanë,

në udhën e kishës, kufomat e dashurisë nxijnë...

Mos qesh e dashur, në Trojën tonë puthemi,

në zjarrin e buzëve na digjet dashuria e Helenës,

Në mbylljen e qepallave Odisea përgjon,

në barin e mërisë kullosin kuajt e natës...

Mos qesh e dashur, mos...



Aleksandër PUSHKIN

Kalorësi i vrarë



Në pyjet e largëta mbremja po ikën,

të fundmet shkëlqime të saj u venitën,

lugina e thellë ka heshtur;

zhurmon në mes mjegullës lumi me valë.

Mes reve që enden në qiell me ngadalë,

ndrin hënëza e artë parreshtur...

Koracë e çeliktë dhe heshtje e coptuar,

të shtrira po prehen te kodr e vetmuar,

mburoja prej ndryshkut po nxin...

Mamuzet të shkreta, në myshk kanë mbetur

dhe s’tunden nga vendi dhe hënëz e mekur,

mbi trup të përgjakur po ndrin...

Rreth kodrës vërtitet besniku dori,

diçka vezullon rreth syve të tij,

me kryet e unjur kalon...

Luginën po rreh me patkonjtë gjithë zjarr,

karrocën vështron dhe krejt vetmimtar,

po dridhet që thellë e gulçon...

Nxiton nëpër terr vetmitari dori,

me shpresë e me frikë, me drojtje në gji,

patkonjtë i brengosur rreh shpejt...

Po ngjitet me duf, në kodrinë, vështron,

nxiton e çeliku në terr tringëllon,

ndënë këmbën e lodhur të vetë...

Afrohet tek trupi i kalorsit të shkretë,

mundohet ta çojë, por kocka kërcet

dhe kafka përplaset për tokë...

Së thelli, i gjori dori, hingëlliti,

përqark n’errësisrë vështrimin vërviti

dhe heshtas pastaj uli kokën...

Shtegëtari, që larg, nëpër terr po kalon,

mes heshtjes të ngjet se mbi kocka po shkon...

Po ja dita zbardh përsëri...

Karoca dhe heshta e shkretë po ndrin,

kalorsi rri shtrirë e s’lëviz mbi kodrinë,

doriu veç endet rreth tij...

Përktheu: Jorgo Bllaci



Gjekë MARINAJ

KUAJT




Tërë jetën duke vrapuar rrimë
Shohim veç përpara
Ç'bëhet prapa s'duam t'ia dimë.
Ne nuk kemi emër
Të gjithëve kuaj na thonë.
Nuk qajmë,
Nuk qeshim;
Heshtim,
Dëgjojmë;
Hamë atë ç'na japin,
Ecim nga na thonë,
Asnjë nga ne s'është mendje hollë.
Kush qe kalë mbreti,
Posti qe i lartë
Kush qe kalë princeshe
I bënë shalë të artë
Kush qe kalë fshatari
Pat samarë me kashtë
Kush qe kalë i egër
Tërë jetën fjeti jashtë.

Po qemë dhe mbetem kuaj, para njeriut!

























Kasëm TREBESHINA
Kali i bardhë

Janë shuar dritat. Jashtë një hingëllimë,

në udhëtimin e fundit po më fton…

Ç’të bëj këtu? Të gjithë po heshtin rrotull,

urrejtja e tyre, fshehtas më përgjon.

Ndaj kali këmbën rreh dhe nuk i pritet,

për rrugë, për rrugë, të shkojmë te qetësia…

Dhe kali i bardhë, sa terr i natës sime

po pret n’oborr. Me të është dhe mendimi…

Ja erdha, erdha, nisu kali im,

t’arrijmë e t’mos arrijmë tek pambarimi…



Eglantina KUME

M’i spërkat ëndrrat


Brenda një kornize

përballë krevatit tim,

një kale i bardhë,

një kale i pikturuar nga një dorë e dashur,

një kale i fuqishëm në pyllin e dendur,

në harbim hareje rend me gallop,

mes pellgjesh shiu…

Cërkat shqtërvan me variacione vezullimesh,

dinamizmi i gjymtyrëve muskulozë,

epërsinë e gjallimit më përçojnë.

Sytë vitalë, që klithin gëzim, gjumin ma përpijnë,

ç’do mendim ma shoqërojnë…

Ti kale i bardhë përballë krevetit tim,

që s’njeh pengesa pellgjesh

e i lire vrapon në pyje…

Ëndrrat e mia në trokëllima patkonjsh

m’i spërkat vrrullshëm me cërka lirie!...



Vasil DEDE

Balada e kalit tim


Jam një kalë pa kapistër,

s’kam adresë, s’kam rregjistër,

i kam larg arat me misër.

Jam një kalë i harlisur,

nëpër gropa qorollisur,

rrokullisur, qesëndisur,

gjithë jetën kopanisur…

Jam një kalë-hergjele,

hop këtu e hop atje,

hingëllij nëpë Egje…

Jam një kalë, kalë i mirë,

gjithë ditën duke shirë,

e shes mishin fare lirë,

qimezbardhur-buzënxirrë…

Jam një kalë, kalë i rrallë,

i kam larg mëzat e bardhë,

larg kam pelën, kam livadhë,

plot me plagë kam samarë…