Tregime nga: Leon LEKAJ, Betim Zihni Muço, Fatmir Terziu

Leon LEKAJ
Athinë

Loja e vdekjes

Tregim

Më parë se Maks Ramsher të formonte numrin telefonik të shtëpisë, u shtriq mbi sedijen e automjetit të tij luksoz dhe bindi kujtesën t’i shfaqte fytyrën engjëllore të së shoqes. Atij i përkëdhelte sedrën ajo pamja e saj e hutuar, dy sytë e pikëlluar që prodhonin oreçast një trishtim dinjitoz që e bënin të çmendej. Mërmëriti me vete ca fjalë ë pakuptimta të shoqëruar me një lëvizje mosbesuese të kokës dhe u çudit me palidhshmërinë e tyre. Ndihej fajtor që kishte luajtur atë lojë makabre me gruan dhe në ato çaste, tek mundohej t’i jepte një kuptim çfarëdo rrengut të tij të paskrupullt një parandjenjë e zymtë i sëmboi në zemër. Formoi numrin dhe priti të dëgjonte zërin e saj. Pas një heshtjeje të shkurtër, përtej receptorit dëgjoi një tingull të shkurtër, paralajmërim i sekretarisë telefonike, dhe më pas fjalët: ju lutem prisni për pak çaste. E lëshoi telefonin diku tek ndenjësja dhe kërkoi cigaret. Një nervozizëm, si ai që i shkaktonte vetëm pritja në çaste kritike, i errësoi logjikën dhe gati i mbuluar në djersë shkeli pedalin e gazit. Por e hoqi menjëherë sikur të kish shkelur mbi një hekur të skuqur, nga ndenjësja përballë vinte zëri i bashkëshortes së tij, Natalia Ramsher. “Prej telefonatës së fundit dhe deri në këto çaste që po flas, kanë kaluar gati gjashtë orë, gjashtë orë të cilat më mjaftuan që të shkoqis dhe t’i rendis mirë mendimet e mia. Ndodhem në prag të vdekjes dhe si e tillë më duhet të tregohem e sinqertë: -dëgjoi Maks Ramsher zërin e të shoqes. Kërkoi një grimcë kohe të mblidhte veten, por i pamëshirshëm zëri i përtejmë nuk ia la atë mundësi. “Jam viktimë e lojës tënde, këtë e pranoj, -vazhdoi ankueshëm zëri i së shoqes, -por unë nuk po vdes nga hidhërimi i lajmit të vdekjes tënde të rremë. Tmerrin tim, që ti e kishe përgatitur me aq kujdes, e përjetova me një gjendje plogështie dhe apatie. Pothuajse e mpirë prej atij lajmi tinzar, nuk gjeja dot asnjë mënyrë reagimi, deri në çastin fatlum kur prej syve të mi rrëshqitën dy pika loti. Nëse ato lot qenë triumfi i një lirie të shumëpritur, apo një lloj pendese për qëndrimin tim të deri atëhershëm, kjo tashmë merret me mend. Nuk dua ta eksperimentoj më tej cinizmin tim të pashpirt. Nuk e dija se çfarë po ngjiste. Ajo gjendje duhej patjetër të kishte një emër dhe atëherë do të isha qetësuar disi. Por ishte e kotë. Ajo qetësi që unë po kërkoja me aq ngulm duket se më parë do të shkatërronte përfundimisht qenien time. E imagjinoja veten të shtrirë tek më bënin inxheksionin në krah, për të pritur më pas atë: kllapinë që të shkakton marrja e qetësuesve, botën lemerisëse surealiste me njolla shumëngjyrëshe e kafshë me forma të çuditshme që do të ruanin portretin tënd të frikshëm. Të frikshëm dhe lotues. Dy mbiemra të kundërt, pa dyshimin më të vogël, do të vishnin fytyrën e shtirur, sepse atë gjendje pa emër po e jetoja oreçast, me llahtarin që më shkaktonte ardhja jote e përditshme. E di që kam qenë e papërgjegjshme në çastet e mia të ëndërrimeve, kur mendoja se një ditë do të mund të çlirohesha përfundimisht prej teje. Kjo nuk do të ndodhte kurrë. Më mjaftonin sytë e tu të lëngëzuar, ajo shprehje përulësie që vizatohej tmerrësisht shpejt në fytyrën tënde, për ta kuptuar se sa e pamundur do të ishte ardhja e atij çasti, që shpesh herë në intimitetin që krijohej brenda vetes, e quaja fatlum. Nuk kam asnjë dyshim që ti më ke dashur. Madje pikërisht këtu qëndronte edhe frika ime. Dikush mund të më quante të lehtë për ato çka mendoja, të kujtonte se kisha shkarë nga trutë, por ja ku po ta them, me sinqeritetin më të madh, ajo që më trembte më shumë se gjithçka, në lidhjen tonë të ligjshme, qe pikërisht mënyra se si e interpretoje ti ndjenjën tënde. Në të vërtetë ndjehem mëkatare me ty. Vila jonë është për tu pasur zili dhe të them të drejtën as prej shërbëtores dhe as prej kopshtarit nuk kam pasur ndonjë ankesë. Lina është pak kureshtare dhe kërkonte të dinte gjithçka, madje asaj nuk i kanë shpëtuar as lotët e mia të fshehura, por fatmirësisht ajo nuk e çonte kuriozitetin më larg se sa një vështrim të habitshëm të shoqëruar me një ngritje supesh. Dhe i jap të drejtë. Ajo nuk ka asgjë mbas shpirtit dhe lotët e mi në këtë vilë të bukur, ku gjithçka shkëlqen prej luksit, i dukeshin të pamotivuar. E shkreta Linë, nuk mund ta imagjinosh se sa më dhimbset kur mendoj që ajo lumturinë e lidh me vetëm me pasurinë. Lina dhe kopshtari vinin dhe iknin në të njëjtën orë. Ky ishte urdhri yt dhe unë jam në gjendje ta shpjegoj psenë. Xhelozia jote nuk mund të lejonte që unë dhe ai, pra kopshtari, që është një burrë rreth të pesëdhjetave, të ndodheshim vetëm për vetëm në shtëpi. Kjo do të bënte të vuaje, e kësisoj, humbja e qetësisë do të ndikonte edhe në biznesin tënd të suksesshëm. Sa kohë u bënë që jetoj këtë gjendje llahtari? Një vit? Tre? Oh, nuk e kujtoj. Vetëm shkumbtazi, si një video fluide më kujtohet dita kur ai, Tomi, hidrauliku që hyri në vilën tonë i paparashikuar prej asaj avarie të rëndë të pompës së pishinës... Prej asaj dite unë e kam kuptuar se ti më përgjoje kudo. Shtëpia jonë e bukur është e mbushur me sy përgjues, që në gjuhën e sotshme quhen kamera. Ti më thoshe që ato nevojiten në rast se dikush hyn fshehtas në vilën tonë për të vjedhur bizhutë e mia apo ndonjë gjë tjetër të vyer, por përpjekja për të mbuluar xhelozinë tënde të egër ishte e njëjtë me atë të njeriut, që kërkon të mbulojë diellin me shoshë. Nuk duhej të ndodhte ajo ngjarje aq mbresëlënëse. Vërtetë që nuk dua t’i çoj mendimet tek Tomi, por ato shkojnë instinktivisht, edhe pse që prej ditës së pishinës nuk ka ndodhur më asgjë tjetër e rëndësishme, e cila do të mund të rëndonte apo të lehtësonte sadopak situatën. Por ti nuk duhej të kishe vepruar ashtu, me atë armë të tmerrshme në dorë, dhe me shprehjen më të egër që njeriu mund të nxjerrë nga goja e tij. Kur mu betove se do të më vrisje, flokët të qenë ngritur përpjetë, civilizimi i njeriut me kostum e kravatë qe zhdukur përfundimisht dhe fytyra kishte marrë pamjen e një njeriu të egër. Ti i ngjaje një krimineli ordiner... o Zot! Edhe sot kur e kujtoj më rrëqethet i gjithë trupi. E përse e gjithë ajo histori? Vetëm e vetëm pse Tomi, hidrauliku, që erdhi aq papritur atë ditë, hyri në shtëpi dhe unë i bëra një kafe. Pastaj ne folëm, thjesht ashtu siç mund të flasin dy të porsanjohur. Ai ishte aq i sjellshëm dhe i turpshëm sa të them të drejtën ajo që ndodhi brenda shpirtit tim ndoshta lidhet pikërisht me mënyrën se si Tomi komunikoi me mua. Atëherë nuk e dija që shtëpia jonë qe e blinduar me kamera. Nuk e dija që ti kishe lënë biznesin tënd dhe kundroje prej së largu bashkëbisedimin tonë. Nuk e dija që aty, në zyrën tënde të mobiluar ti do të shkumoje e do të kërcisje dhëmbët, për t’iu drejtuar asaj arme vrastare, prej së cilës kujtesa ime nuk arrin dot ta shqisë. Më kujtohet mëpastaj se si ti u zhgrehe në një vaj përpara këmbëve të mia, e unë të shihja si një krimb të pështirë, që nuk di të bëjë gjë tjetër përveç se të zvarritet dhe duke më kërkuar ndjesë, unë çuditërisht humba edhe atë pak ndjenjë mirësie dhe u mbulova tërësisht prej mëshirës. Të mëshirova si një qenie pa dinjitet, ndërsa që prej asaj dite, unë nuk mundem kurrsesi të shlyej nga kujtesa atë pamjen e tmerrshme, kur me armën primitive, më shqiptoje fjalë tronditëse, që kishin lidhje me vdekjen. Që prej asaj dite ne kemi bërë shpesh herë dashuri. Ti përvëloheshe prej epshit, më merrje përpara duarve, i tendosur i tëri mbi mua, më mbuloje me fjalë të ëmbla, më përkëdhelje me një delikatesë të pashoqe, sikur të isha diçka e thyeshme, e brishtë. Kurse unë gjithnjë mendoja se pas atyre betimeve e përkujdesjeve të pakufishme fshihej ajo ikona horror me armën vrastare në dorë. Dhe prita të ndodhë diçka. Prita që betimi yt të bëhet realitet. Urrejtja dhe dashuria kanë pothuajse të njëjtën forcë. Tani unë po rrëfehem. Të bësh një gjë të tillë, tek ndjen trupin që rrëqethet prej fantazmës së vdekjes, e cila endet si një hije e zezë hapësirave të shtëpisë e pa kontrolluar prej kamerave të tua, nuk është edhe aq gjë e lehtë. Jam e bindur që ti pret padurimisht të dish shkaqet që çuan qenien time drejt kësaj gjendjeje të pashpresë. Dy ditë pas lajmit të mistershëm, që u publikua në një gazetë të dorës së dytë, mora një telefonatë prej një zyre funeralesh. Ata, për të cilët tashmë jam i bindur se qenë të diktuar prej teje, mu lutën që të merrnin përsipër procesin e transportimit të kufomës, e cila, gjithnjë sipas tyre, ndodhej në një shtet fort të largët, saqë as emri i tij nuk më kujtohet. Le të vazhdoj të jem e sinqertë: nuk mund ta fshihja gëzimin që ndjeva kur mora vesh se çdo gjë po mbyllej brenda një arkivoli...Për herë të parë në jetë ndjeja çdo qelizë të trupit të ndehur në një gjendje alarmi. Po trokiste ora e lirisë. Pritej vetëm ardhja e kufomës tënde kur ra telefoni. Dhe përtej atyre telave të mallkuar u shfaq sërish zëri yt. Për mua qe ringjallur një i vdekur. Më mjaftoi ai çast që të ndjeja harbimin aritmik të rrahjeve të zemrës, një mjegullnajë sendesh, që më sillej rreth e qark, si një ciklon oqeanik dhe më pas një dhimbje therëse pas shpatullës së majtë. E kuptova atë që po më ndodhte. Formova numrin telefonik të doktorit dhe kur dëgjova zërin, munda të thosha vetëm fjalët: “Eja sa më parë në shtëpi”. Kujtoj që rashë përdhe pa qenë në gjendje të mbërrija tek poltroni tek, që ndodhet pranë aparatit telefonik. Kur hapa sytë ndodhi diçka me të vërtetë e çuditshme. Mbi trupin tim qëndronte koka e një burri, të cilin unë e thirra duke belbëzuar me buzët që më dridheshin prej asaj frike të panjohur që pushton njerëzit në të atilla raste: -Tom, ti këtu? Vura re vetëm një përpjekje për buzëqeshjeje dhe mendimi i parë që më pushtoi mendjen e lodhur qe se tjetri kërkonte me çdo kusht të mos më shqetësonte. E thirra prapë, me atë dëshirën që ai të më thoshte një fjalë çfarëdo, për arsyen e çuditshme se përse ndodhej tek koka e krevatit tim, por më kot. Ishte koha kur unë luftoja me vetëdijen time. Doktori nuk më përmendi as edhe ndonjë lloj kllapie apo emri të huaj dhe as shfaqi habi për emrat që mund të kisha përdorur unë gjatë periudhës së mosvetëdijes. Vura re vetëm shkëlqimin djallëzor të syve të tij, të veshur me një lloj dëshire që ta kaloja sa më shpejt atë gjendje. Por unë nuk doja. Meqenëse mbërrita t’i rezistoja goditjes që mund të shkaktojë një gëzim i papritur, kur mora vesh qe në jetën time do të kisha pranë sërish po atë njeriun e kamerave të fshehura, po atë qenie të pështirë të cilin vetëm do të mund ta mëshiroja, vendosa të hakmerrem. Vura jetën time peng, vetëm e vetëm që lumturia jote e pështirë, e jargosur prej kamjes dhe pasurisë të merrte fund aty. Kjo është një hakmarrje e ngadaltë, e ftohtë, dhe e arsyeshme, edhe pse brenda saj do të shuhet një jetë. Poshtë nënkresës sime ndodhet një pilulë fare e vogël, së cilës do t’i mjaftonin vetëm dy minuta që unë të marr udhëtimin tim nëpër amshim. Sidoqoftë, vdekja ime do të ketë më kuptim se kamja jote. Vetëm atëherë ti do ta kuptosh se një shpirt nuk do të mund ta blesh kurrë me para. Kurrë. Lamtumirë.” Maks Ramsher kish mbetur gati si i mpirë me shpinën tek ndenjësja e kolltukut. I dha sërish gaz makinës, me një veprim gati-gati prej paranoiaku, dhe turfulloi mes zhurmave të motorit të automjetit. Ishte tepër larg prej zërit që sapo kishte dëgjuar në telefon. Rreth orës tre të mëngjesit në familjen Ramsher ra zilja e derës së jashtme të vilës. Lina pa në hyrje të saj dy njerëz me uniforma të njëjta dhe ajo nuk e pati të vështirë që t’i përcaktonte ata si njerëzit e ligjit. -Zonja Ramsher? –pyeti njëri prej tyre. -Oh jo! –u përgjigj shërbëtorja duke u mënjanuar paksa, -zonja Natali po fle dhe më ka urdhëruar që për asnjë arsye të mos hyj në dhomë të saj. Po të doni mund t’i telefononi. Ka ngjarë ndonjë gjë jo e mirë? –shtoi ajo pas pak. Ndërkohë qe hapur drita e verandës. Natali Ramsher u shfaq aty me një rrobëdishambër të shndritshëm në ngjyrë të kuqe. -Ka ndodhur gjë? –foli ajo nga larg. -Duhet të vini patjetër me ne, zonjë. -Në këtë orë? Policët pohuan me kokë. Gruaja qe afruar tek dera e jashtme dhe kishte ngulur vështrimin tek njerëzit e ligjit. -Flisni unë po ju dëgjoj. -Po iu presim në fillim të rrugës. Ju lutemi sa më shpejt. Brenda harkut kohor të pesë minutave, makina e policisë mori rrugën për tek morgu i qytetit. Asaj i zbuluan një çarçaf të bardhë të spikatur me njolla gjaku dhe fill pas atij veprimi erdhi pyetja e rrufeshme: -E njihni? Natalia Ramsher qëndroi një çast gati stoike përpara kufomës dhe më pas tha me një zë qarës: -Oh, i shkreti Maks si të jetë i gjallë. -Zonjë, si t’iu a shpjegojmë... shpejtësia e tij ishte e hatashme... ndërsa doza e alkoolit... Doktorët u përpoqën të bënin të pamundurën... por. -Vërtet e çuditshme -psherëtiu Natalia Ramsher, -kisha një parandjenjë të keqe sot. Ai ishte aq i mirë... -Sigurisht që kjo gjë nuk mund të vihet në diskutim. Letra që u gjend në xhamin e makinës, e për të cilën mendohet që të jetë shkruar gati një orë para aksidentit, nuk lë asnjë pikë dyshimi që marrëdhëniet tuaja kanë qenë të shkëlqyera. Urdhëroni zonjë. Gruaja mori një copë letër të palosur më katërsh dhe në fushën e saj të bardhë dalloi shkrimin e ngutshëm të bashkëshortit të saj të ligjshëm. “Sapo fola me gruan time Natali Ramsher. Me zërin e saj të mrekullueshëm ajo më siguroi se vazhdonte të më donte si ditën e parë të njohjes sonë. Nuk ka lumturi më të madhe se kjo. Pra kam arritur një kulm. Vetëm bashkëshortja ime e dashur, që njeh aq mirë karakterin tim, e di që unë i përbuz kulmet. Sepse jeta e tyre është gjithmonë e shkurtër. Të vdesësh në një kulm do të thotë të mos shijosh tatëpjetën tënde. Kjo gjë më është dukur me të vërtetë ëndërruese. Duke qenë i bindur se gruaja ime do të shijojë një jetë të gjatë, do të dëshiroja që vitet e saj të ardhshme të qenë të lumtura dhe pa andralla vulgare, të cilat i shkakton moskamja. Çdo gjë e imja i përket vetëm asaj. Maks Ramsher. Gruaja e solli dhe e risolli letrën në dorë, si të kërkonte prej saj diçka që mungonte brenda atyre rreshtave. Policët vunë re një zbehje të shpejtë të fytyrës së saj, e më pas një shpërqendrim gati të pavetëdijshëm, të shoqëruara me ca lëvizje të pakontrolluara duarsh. Dukej hapur që Natali Ramsher nuk arrinte dot ta merrte veten. -Nuk ndjeheni mirë, zonjë? –pyeti njëri prej njerëzve me uniformë. Ajo u kthye mbrapsht me një prapaktheu ceremonial dhe iu drejtua derës. Më parë se ta hapte atë tha me ton të lartë e të vendosur: -Avokati im do të mbërrijë sot në drekë. Natali Ramsher zbriti poshtë dhe ndali pranë trotuarit, ku një makinë e zezë priste me dyer të hapura. -Shkojmë Tom! –urdhëroi zëri i saj, -drejt e në shtëpi. Jam shumë e lodhur sot dhe kam mjaft punë për të bërë. Fordi i zi çau lehtësisht në rrugët e lodhura të qytetit ndërkohë që qetësinë e brendshme të kabinës së automjetit nuk guxoi ta prishë asnjëri prej tyre. Vetëm kur mbërritën pranë vilës Natali Ramsherit iu desh të vinte dorën tek sytë: -Ç’është ajo hije atje? Të jem vërtetë kaq e lodhur. Tjetri nuk iu përgjigj. Hodhi vështrimin nga dora e drejtuar e saj, por pa mbërritur të bënte as edhe veprimin më të vogël, dëgjoi thirrjet e gruas: -Ktheje makinën sa më shpejt! Është ai...ai... Fordi bëri një zhurmë rrëqethëse dhe vetëm në pak sekonda automjeti u zhyt në errësirën e rrugës së ardhjes.

BETIM Zihni MUÇO

SHBA

Dashuri kineze

Sjellja e Didit ndaj meje ndryshoi mjaft që prej atij mëngje­si. Dhe të thuash se ai mëngjes për mua kishte qenë si të gjithë të tjerët. Isha ngritur herët si gjithmonë dhe kisha bërë gjimnastikën time të zakonshme. Gjyshja ime shante nëpër dhëmbë e thoshte si me vete: " U çmend fare ky i ziu djalë!" Ndërsa unë kisha dalë në ballkon të lija gantelet, atë çift sferash të hekurta që shërbenin për të formuar bicepset e që m'i kishin salduar nxënësit e mi të shkollës së natës. Gjimnastikën e bëja me shumë seriozitet e gjer sa lagesha i tëri nga djersa sikur të kisha bërë dush. Pra, teksa po lija gantelet e drejtoja trupin, e brenda dhomës dëgjoheshin lutjet që ime gjyshe i bënte Abaz Aliut për të më shpëtuar mendjen, më shkuan sytë në pallatin përballë dhe pashë...Nuk po u besoja syve. Fshiva djersën me parakrah dhe vura pëllëmbën si strehë në ballë. O zot! Ai ishte kinezi Du, një prej specialistëve kinezë të fabrikës së çimentos, që po kapërcente murin ndarës të dy ballkone­ve. Të shihje një kinez në atë veprim që po bënte ai, ishte si të shihje diellin që lindte në perëndim e perëndonte në lindje. Andej nga po vinte ai, ishte dhoma e Didit, një vajze të bukur që punonte në SMT e që banonte aty me nënën e sëmurë. Kurse kinezët kishin apartamentet e krahut të djathtë. Du ngeli si i ngrirë. Ai më kishte parë. Vështrova përqark. Ishte ende herët dhe poshtë, në rrugë, pothuajse nuk kishte njeri. Kinezi u zhduk pas derës së ballkonit të tij dhe xhami i derës vetëtiu disa herë në dritën që vinte nga mali. Atë ditë, gjatë gjithë orëve të mësimit m'u kujtua Ariz Berberi, ai poeti i çmendur nga Pogradeci që vërtitej konvik­teve tona të studentëve dhe hante në mensë bashkë me ne. Kur një nga studentët kinezë që studionin shqipen në fakultet, kishte dashur të tallej me disa vjersha dashurie të Arizit, ky e kishte parë me ironi dhe i kishte thënë: " Ikë or kinez se nuk merr vesh nga dashuria!" Kjo shprehje na kishte mbetur si proverbiale dhe sa herë që donim t'i thoshim dikujt se po përzihej më kot në gjëra që s'i kuptonte, thoshim: "Ikë or kinez se..." Më erdhi për të qeshur tek kujtoja këto. Po ja që s'na paskej qenë tamam kështu. Qenkë­shin ca kinezë si ky Du-ja që do të turpëronin edhe vetë Ariz Berberin në këto punët e dashurisë.

Du ishte një djalë simpatik, me lëkurë të lëmuar e sy si bajame. Kur shpija në fabrikën e çimentos nxënësit e mi për prak­tikë, kishte ndodhur të takohesha me të.. Shqipen nuk e dinte ende mirë. Bashkë flisnim rusisht. I kisha rrëfyer për Lu Sinin, shkrim­tarin e tyre të madh që ato kohë sapo e pata lexuar dhe nga kjo, Du-ja më shikonte me një respekt të veçantë. Kurse Didi ishte nxënësja ime në shkollën e mbrëmjes. Ishte nga vajzat e bukura të qytetit. Rrinte gjithëmon në bankat e para dhe të shihte me ca sy të guximshëm sikur të donte të thoshte: "Mos do që të më vijë turp që jam e bukur?" Vetëm që për mësim nuk ia shkrepte fare dhe në çdo fund viti unë hezitoja shumë në se duhej ta kaloja apo jo.

Dy ditë më pas, u gjenda përballë me Du-në dhe shtrënguam duart.

- Ni ha, tunxë? - thashë unë shprehjen time të vetme në kinez­ëçe e pas të cilës qeshnim të dy. Po kësaj here ai nuk qeshi dhe dora iu drodh në dorën time. Folëm për gjëra të ndryshme dhe herë pas here ai më shikonte në sy sikur të donte të më hetonte. Disi doja ta qetësoja por nuk dija se si. I thashë se unë bëja gjimnas­tikë mëngjeseve dhe më vinte mirë që edhe ai e kishte qejf gjimnas­tikën. Po kur u ndamë se ç'dreq më shtyu dhe i thashë:

- Mos e lërë gjimnastikën, shoku Du!

- Ha, ha! - bëri si i hutuar ai. - Shok mësues, ti shok i mirë. Unë shumë faleminderit. - Shqipja e tij kishte nisur të përmirësohej. Me siguri ai ka mësuar shumë fjalë dashurie, thashë me vete.

Kurse Didi, që prej atij mëngjesi nuk më doli në sy. Dy javë nuk erdhi fare në mësim. Kurse kur qëllonte të ndesheshim përballë , ajo bënte çmos të ndërronte udhë. Mendova një herë se mos sëmundja e së ëmës ishte acaruar edhe më. Javën e tretë, fjalët për mardheniet e saj me kinezin kishin marrë dhënë. Qyteti ynë ishte i vogël dhe siç thoshte im gjysh, një pordhë të bëje e merrte vesh edhe Myrtoja, rojtari shurdh i Grumbullimit. Megjithatë, unë nuk u ndjeva mirë që kishte dalë kjo fjalë për Didin. Çdo të mendonte vallë Du-ja? Po Didi? Mos vallë do të thoshin se kisha qenë unë spiuni i marrdhënieve të tyre dhe burimi i thashethemeve?

Dhe ja, Didi erdhi prapë në mësim. Po tani nuk rrinte më në bankat e para dhe sytë i shkisnin anash kur i ndesheshin me të mijtë. Vetëm një herë kur nxora nga mësimi dy bandillë që vinin duart si hinkë pranë gojëve dhe bënin: "Didi-didi-du, didi-didi-du!", ajo më pa në sy butësisht dhe shqiptoi një "Faleminderit", zëulët. Dukej sikur Didi s'donte t'ia dinte për fjalët. Ca kohë e harrova fare atë histori. Kishin mbërritur provimet e fundvitit dhe isha i zënë me shumë gjëra. Në një nga ato ditë mora vesh se Du-në e kishin larguar papritur nga qyteti ynë. Thoshin se e kishin nisur me urgjencë në Kinë. Mendja ime brodhi larg, pas tij. Po sikur ai të mendonte se shkaktari i të gjithë kësaj isha unë? Ku do ta kishin çuar vallë? E përse? Ç'faj kishte bërë ai? Kishte bërë atë që i kishte thënë zëmra, ajo zëmër e zakonshme njerëzore që kishte të njëjtat ligje si dhe e imja, ndonëse kishte lindur mijëra kilomet­ra larg. E dija që në Kinë ishin shumë të rreptë me çështje të tilla morale. Mos vallë atje ku do ta kishin degdisur, ai do të më mallkonte mua dhe atë mëngjes të gjimnastikës që ishte bërë shkak ta shihja kur kapërcente ndarjen e ballkonit?

Sekretari i Partisë së shkollës, më thirri një ditë e më tha:

- Mor po si shkon ajo Didi në lëndën tënde?

- Mirë, - gënjeva unë. - Është përmirësuar mjaft.

- Vërtet?...Si ka mundësi? Kemi diskutuar në drejtori se mos e përjashtonim fare nga shkolla.

- Pse, - thashë, ç'ka bërë?

- Hajde, hajde! Pse ku rron ti, në hënë?...Nuk e paske marrë vesh? Na bënte dashuriçka me kinezin kjo bukuroshja jonë...

- Ah, për këtë?! - thashë. - Sa bëjnë dashuri nga këto që kemi në shkollën e mbrëmjes, aq të mira paçim.

- Pa shih ky! - u habit sekretari dhe nxori edhe më barkun përpara. - Po ajo bënte dashuri me kinezin more, merr vesh apo jo?

- Ore shoku sekretar, - i thashë. - Ose unë jam fare budalla, ose punët në këtë dynja shkojnë fare së prapthi. -

Sekretari hapi sytë sikur të shihte një bollë. - A i kemi miq këta kinezët ne?

- Miq i kemi, posi, po ç'do të thuash me këtë?

- Epo ç'të keqe ka ta forcojmë miqësinë? - thashë dhe ngrita supet.

- Ah ti... Lëri more romuzet! Le po kishim menduar në organi­zatë për ty që të të..

- E di, - thashë, - e di, po do të përmirësohem. Sigurisht po të më mbani afër ju shoku sekretar.

Duke ikur nga ai ndjeva një dëshirë të ethshme të dija: mirë gjyshja ime bektashiane në raste të tilla thërret në ndihmë Abaz Alinë dhe dervishët e saj që të më kthjenë në udhë të drejtë, po ky vallë ç'dervishë thërret? Ah, po..., i kishte dhe ai ca dervishë.

Klasa e Didit ishte klasa e fundit me të cilat mbyllja provi­met atë fund qershori. Atë ditë qeshë i lodhur e s'kisha ngrënë ende drekë ndërsa pasditja po thyhej. Pashë regjistrin. Më kishte mbetur vetëm Didi pa u paraqitur.

- Ku është Didi? - thashë. Dy nga ata që sapo kishin mbaruar provimin, panë njeri-tjetrin në sy.

- Ishte dhe iku, - tha dikush.

- Nuk vjen, mësues, - tha një nga vajzat.

- Si nuk vjen? Ilir, shko e thirre! E dua këtu patjetër! - Dhe mendja më shkoi prapë mijëra kilometra larg.

Didi erdhi pas pak. Rrinte kokulur. Nuk ngjante fare me atë Didin që njihja kohë më parë.

- Ç'bën? - i thashë. - Je në vete?...Do të humbasësh vitin? - Ajo më pa në sy e s'foli. M'u duk sikur më thoshte: "E ç'rëndësi ka? Unë i humba të gjitha." Kishim mbetur vetëm ne të dy në tërë klasën. Nuk flisnim. Befas unë guxova dhe i thashë:

- E ke dashur vërtet shumë? - Sytë iu rrëmbushën përnjëherësh. Kafshoi buzën dhe u përpoq të më shohë drejtpërdrejt, me një lloj paturpësie e krenarie përzjerë së bashku.

- Shumë, - tha.

- Ke hak,- thashë. - Ishte vërtet djalë i mirë. - Dhe s'dita ç'të thosha më. Ajo kafshoi përsëri buzën.

- Ah,- psherëtiu dhe mbuloi fytyrën me duar. - Askush nuk e di vërtet ç'njeri ishte ai...

- Didi, - thashë dhe i preka dorën. - Mos ka menduar Du se isha unë që nxora sekretin tuaj?

- Jo mësues, - tha ajo. - Këtë e patëm peshqesh nga ato shtri­gat e shkallës sime. Po si mund të mbaronte ndryshe kjo? Kurse ty ai ,... ai të çmonte shumë. - Papritur i vura re mes gishtave një kristal të çuditshëm. Më mbetën sytë aty. Ishte një kristal opak me ngjyrë gurkali të ndritshëm, tepër i veçantë. Ajo bëri ta fshehë.

- Ç'është ai? - i thashë. - Ta ka dhënë Du?

- Po, - u mallëngjye përsëri ajo dhe ma lëshoi në dorë atë gur që befas e kujtova se ç'qe.

- Didi, - thashë. - Ky është zefiri i kripës. Gjendet në ca male të humbur në veriperëndim të Kinës. Dhe thonë që kur një burrë ia jep atë një gruaje, do të thotë se i mbetet asaj besnik gjithë jetën, deri në vdekje. - Ajo u ngashërye. Mbuloi fytyrën me duar e me flokë dhe ma lagu regjistrin me lotët e saj. - Qetësohu! - thashë. - Qetësohu Didi! - Dhe më shkoi mendja përsëri larg, atje te malet e zefirit të kripës ku ndoshta e kishin çuar atë Du-në e varfër...Didi e kishte mbledhur veten. Dhe atë çast në klasë hyri sekretari.

- Mirë Didi, - thashë. - Shko! - Ke mësuar mirë. Të lumtë! E more provimin. - Dhe shënova notën në regjistër.

Didi iku kokëulur. Ngrita sytë dhe ata ndeshën sytë e habitur të sekretarit.

- Vërtet paskësh mësuar kjo? - mblodhi buzët ai.

- Sigurisht, - thashë. - Ti e di më mirë se unë që dashuria të jep forca, apo jo? - Dhe mbylla regjistrin. Ishte hera e parë që bëja një tradhëti të tillë të hapur e pa m'u dridhur dora, me lëndën time. Po vallë kishte rëndësi kjo? Sa peshonte ajo tradhëtiçkë në raport me atë botë të komplikuar ku rroja?

Fatmir TERZIU

Londër

Pak turshi

tregim

Në një qytezë ndodhet një rrugë. Në atë rrugë ka një rrugicë. Në atë rrugicë ka një shtëpi. Në atë shtëpi ka një familje. Në atë familje jam edhe unë. Unë jam në atë shtëpi! Me atë shtëpi janë lidhur si vagonë treni edhe tridhjetë e shtatë shtëpi të tjera. Në këto tridhjetë e shtatë shtëpi askush nuk e di se kush, cili sa e si jetojnë aty. Askush nuk e sheh shoshoqin. Edhe kur ndonjë përplasje e rastësishme ndodh, po more një të buzëqeshur, ah një të buzëqeshur, je më i lumturi në botë. Më i lumturi i asaj bote. Lere pastaj të dish e të mësosh ndonjë lidhje mes tyre, pra banorëve të këtyre shtëpive. Për shembull, shtëpia ngjitur me timen, për pesë vitet e mia të banimit këtu, ka ndërruar banorët e saj gati-gati dhjetë herë, në mos gabofsha në matematikën time. Eh matematika ime, thashë. Aty nuk gaboj. Nuk gaboj sinqerisht. Unë shquhem tani. Ia kalova edhe kompjuterit. Më vjen për t’u habitur. Si ore, ky elektroniku i mençur më numëroi së mbrapshti ditën e pasaportës. Unë e kisha fiksuar se kur i mbushja pesë vitet, ndërsa kompjuteri më shtonte edhe nja pesë të tjera plus. Kisha dëgjuar se si ushtarët numëronin ditët e lirimit. I shkruanin me tullë në muret e banjave. I shkruanin me gozhda në pjatat e aluminit ku hanin, apo në gotat prej alumini ku pinin çaj me klor. Edhe unë gati-gati ashtu kisha bërë. I shkruaja ditët në murin e kopshtit prapa shtëpisë. Mirë kisha bërë. E sheh, të ma kallte elektroniku mua shqiptarit?! Unë ia kalla atij. E munda. Kur iu drejtova zyrës së pasaportave, zyrtarja rrudhi vetullat. “Ti do të mundësh elektronikun “Macintosh”?- më tha ajo.

Ajo më pa mua dhe rrudhi më tepër vetullat e saj. Unë i nxora një letër dhe i tregova ditët e numëruara.

“Mirë, mirë kompjuteri flet amerikançe”, - më tha ajo. “Duhet t’ia ndërrojmë gjuhën e ta kthejmë në anglishten e shtëpisë, që të mos gabojë më”- shtoi ajo.

Anglishten e shtëpisë?! Po, ç’hyn këtu matematika? Asaj nuk i thashë asnjë gjë. Vetëm tunda kokën. Ajo më dha letrën e duhur për të vazhduar procedurat. Pagesat, ‘pengesat’, sorollatjet, faturat, fotot, formatimet e dhjetëra procedura të tjera, të ngjashme derisa një ditë u dëgjua një trokitje e fortë në derën time numër 44. Ishte një postë që shpërndahej vetëm me parapagim. Një postë që vinte me motorçikletë.

“Firmos këtu!”, - më tha djaloshi me kokore mbrojtëse në kokë. Unë firmosa.

“Firmos edhe këtu!”, - shtoi ai. Prapë firmosa. Mora zarfet dhe me vrap në dhomë ku më prisnin fëmijët dhe ime shoqe. Hapëm të parin dhe..., ç’të shihnim. Një emër tjetër, një pasaportë për një person tjetër. Shihnim njëri-tjetrin në sy dhe fap në dritare. Postieri kishte kaluar këndin ndarës të rrugicës. Motori sapo la një fjollë të zezë, ku unë në fakt hapa dritaren. Pastaj me vrap tek telefoni. Pesëmbëdhjetë minuta sqarim nga kompjuteri i lidhur me të. Asgjë në thes. Askush nuk më vinte në ndihmë. Pashë orën, ishte vonë. Zyrat ishin mbyllur. Ajo natë m’u duk si një natë pesëvjeçare e gjatë dhe mërzitshme. Dita kishte zbardhur, por sytë e mi ishin mbyllur. Gruaja më tundi lehtë.

“Nuk do të shkosh tek zyrat e pasaportave?”, - më tha ajo. Dhe unë kaq desha. U vesha, u lava dhe me vrap tek dera. Atje u gjenda në kohë. Por në kohë për tek informacioni, që më kërkoi letër kontaktin që duhej ta bëje një javë më parë. “E ku kisha lënë unë takim?!”, - u mundova t’i shpjegoja njeriut përballë meje, që ngulte këmbë në nenin numër 21 të datës 22 të vitit 2006. “O Zot i Madh!”,- thirra me vete...”

Kështu pasaporta mbeti. Mbeti edhe për gjashtë muaj të tjerë. Ndërkohë kisha dhe një bela tjetër. Gjyshja. Gjyshja nuk rinte dot më pa na parë. Ajo na kishte rritur neve. Ajo në fakt kishte rritur edhe fëmijët. Ishte gjyshe e mbajtur. Duhej të vinte patjetër që të na vizitonte. Dhe kështu u bë. U bënë një thes me letra dhe ajo mori vizën. Pas disa javësh ajo do të vinte. Në aeroport shkuam të gjithë për t’a pritur. Gjyshja doli si e dehur nga avioni. E lodhur, e dërmuar.

“Më mirë të kisha ardhur në këmbë”,- më tha, - “se sa me këtë çudi”. Pastaj erdhën çantat. Një valixhe, një çantë sporti dhe një qese plastike me disa kuti plastike në të. Gjysma ishte mbushur me lëng, madje kur u vendos në transportier edhe transportieri u lag. Morëm bagazhet dhe u nisëm. Morëm një taksi. Shoferi dy herë na pyeti: “A jeni mirë? A keni nevojë për ndonjë ndalesë?”

Ne i thoshim vetëm të ecte. Pastaj foli gjyshja: “Po turshinë, turshinë a e morët?” Dhe prapë ajo në të sajën, “turshinë, tek ajo qesja plastike...”. Atëherë e kuptuam se përse taksisti ngulte këmbë të ndalonim diku për nevoja personale…