Saturday, June 20, 2009

Pelegrin -13 në 5vjetorin e revistës


“Pelegrin”


REVISTË E SHKRIMTARËVE SHQIPTARË TË KUDONDODHUR JASHTË SHQIPËRISË

Organ i Klubit të Shkrimtarëve Shqiptarë në Botë “Drita”


Themelues & Drejtor

Nase Jani


Kryeredaktore

Iliriana Sulkuqi


Speciale “5-vjet Pelegrin”

Në “Pelegrin” 13 do të lexoni:

50 urime në 5-vjetor







Revista e shumëçmuar “Pelegrin”, ka venë një gur në qemerin e madh të kulturës shqiptare... “Pelegrin”-i është një pemë që e ka mbajtur blerimin e fletëve në çdo stinë...

Dritëro AGOLLI


Gjatë këtyre 5-vjetëve, kjo Revistë ka qenë një tribunë e shprehjes dhe lirisë së mendimit kulturor dhe artistik...

Dr. Alfred MOISIU


Revista “Pelegrin” ndihmon për të mbajtur ndezur flakën e kulturës shqiptare jashtë atdheut...”

Dr. Robert ELSIE



...Dhe urimet vazhdojnë nga miq, institucione e bashkëpunëtorë:


Claude Chatron-Colliet, Vili Minarolli, Robert Goro, Pandeli Koçi, Dr. Adem Harxhi, Betim Muço, Dr. Evriviadhi Goro, Fatmir Terziu, Robert Martiko, Adnan Mehmeti & Dalan Luzaj, Dr. Mikel Nakuçi, Milianov Kallupi, Ardita V. Repishti, Aishe Qorraj-Berisha, Viktor Bruçeti, Luan Xhuli, Darling Ismail Vlora, Llazar Vero & Vlash Fili, Myrteza Mara & Gëzim Llojdia, Kristos Tumandhis, Fatime Kulli, Myslim Maska, Odhise Goro, Julia & Thanas Gjika, Zhanete & Ndue Lazri, Arben Largeta, Mimoza Hametaj, Albana Temeli, Vera Hanxhaku, Flonia Engjëll Telegrafi, Vilhelme Vranari-Haxhiraj, Raimonda Moisiu, Astrit Bishqemi, Alush Kurti, Violeta Çela, Sotir Athanasiu, Fation Pajo, Namik Selmani, Xheladin Mjeku, Ndue Hila, Gafurr Kabashi, Agim Blloshmi...


“Pelegrin” 13 ju sjell:


Letërsi shqiptare

POEZI, PROZË, ESE, PORTRETE, INTERVISTA,

REPORTAZHE, PRANVERA LETRARE...


Letërsi botërore

Nobelistja me moshën më të re

47 vjeçarja: Sigrid Undsed


Rudina Xhunga bashkëbisedon

me Doris Lessing, Nobelisten në letërsi-2007


Ismail Kadare, Janis Ricos, Azis Nesin, Xhevahir Spahiu, Robert Elsiè, Michael S. Bryson, Anton Çefa, Pëllumb Kulla, Faruk Myrtaj, Ramiz Gjini, Fatmir Terziu, Betim Muço, Dr. Evriviadhi Goro, Dr. Engjëll Telegrafi, Pandeli Koçi, Robert Martiko, Dr. Adem Harxhi, Vangha Mihanj Steryu, Rozi Theohari, Iliriana Sulkuqi, Rudina Xhunga, Lindita Agolli, Petraq Risto, Kristo Tumanidhis, Dr. Astrit Bishqemi, Kolec Traboini, Myslim Maska, Fatime Kulli, Luan Xhuli, Zois Shuttie, Agim Vinca, Isuf Luzaj, Dr. Bardhosh Gaçe, Eglantina Kume, Dalip Greca, Haxhi Maqellara, Aleko Likaj, Agim Basha, Aishe Qorraj-Berisha, Myrteza Mara, Dalan Luzaj, Julia Gjika, Suzana Kuqi, Fehmi Aivazi, Merita Bajraktari McCormack, Vera Hanxhaku, Odise Goro, Kozeta Zavalani, Agim Bacelli, Puntorie Muça- Ziba, Sevdie Rexhepi (Irak), Sotir Lashova, Leon Lekaj, Anton Gojçaj, Hasan Aliaj, Aida Dismondy, Aranit Roshi, Gëzim Llojdia, Petraq Kote, Shpëtim Kurti, Fation Pajo, Xheladin Mjeku, Besim Mero, Gafurr Kabashi, Dashamir Malo, Sotiraq Mishaxhiu, Vitore Sallaku, Marjana Prifti, Marianthi Nakuçi, Nebie Vraniqi, Ndue Hila, Bardhosh Xhelaj, Ilia Vasili, Violeta Çela, Bajame Hoxha - Çeliku etj. Pranvera letrare: Raisa Simoni (Tiranë), Diziana Ballolli (Kretë), Borina Voko (Athinë), Brisa Palikuqi (SHBA)


Robert Goro e Vasil Qesari vazhdojnë me Librat e Rinj…


Nderojmë figurat e shquara të kombit:

Vaçe Zela, Mentor Xhemali, Bedri Dede, Viktor Gjika,

Fotoreportazh: “Me Dionis Qirzidhin”


Fotografia e numrit:

Klarisa e vogël te busti i Fan S. Nolit të madh, në Boston, 2009...


Shkrimtari, Libri, Botuesi” Veprimtari të Klubit Drita:

“Zgjedhjet-2009”, Iliriana Sulkuqi: “Të ribëjmë një botë prej shpirti”,

“Me shkrimtarët” në Gjirokastër, Athinë, Nju-Jork...


Të gjitha materialet që boton Revista “Pelegrin” kanë dërgesën dhe pëlqimin e autorëve.


FALËNDERIM


“Pelegrin” 13 botohet

nën kujdesin financiar të Institutit Kombëtar të Diasporës

në Ministrinë e Punëve të Jashtme, Tiranë


Në 5-vjetor, “Pelegrin”-13:

Me 50 përshëndetje, 80 autorë, 170 fotografi... në 300 faqe...

Çmimi: 10 Euro, pa posten

Na lexoni dhe në adresën elektronike: dritapelegrin.blogspot.com

E përgatit inxhinier: Elvi-Jorgo Seferi


Të dashur bashkëpunëtorë, miq e lexues të revistës:

Në çdo përvjetor të “moshës kalendarike” Revista “Pelegrin” do të ketë moshën, mençurinë dhe talentin tuaj. Suksese!

Ju falënderoj

Nase Jani

Athinë, qershor 2009


Tregim nga Michael S. BRYSON - (në shqipërim nga Farruk MYRTAJ









Michael S. BRYSON
Kanada, 1975

E sjell për “pelegrin” në shqipërim,
Farruk MYRTAJ

Michael Bryson është autori dy librave me tregime të zgjedhura, “Trembëdhjetë Hije të Zeza dhe të Bardha”, 1999, dhe “Thjesht në Parajsën atje më poshtë”, 2000. Deviza e tij është:”Secili duhet të jetë ndryshe nga të tjerët”. Jeton në Toronto dhe boton gazetën online, The Danforth Review.



Karremi i gjallë

(Tregimi është fitues i Çmimit të Parë “Darryl Whetter” për krijimtari)

Babai i Xhekut ka vdekur. Babai i Xhekut ishte duke vdekur. Babai i Xhekut po pranonte kotësinë e ekzistencës së tij. Xheku rrinte në divan, në banesën e babait të tij, me një birrë në dorë dhe me pultin e TV në gjunjët. Babai ishte në karrigen e tij, në qoshkun pranë dritares, i zhytur i tëri në zbërthimin e një lëvizje shahu në gazetën e mëngjesit. Në TV transmetohej një ndeshje e Leafs-ve. Zëri ishte ulur deri në fund.
Babai i Xhekut u ngrit më këmbë, duke shtrënguar kraharorin, si për ta flakur atje tej midis atij ajri të trashë, midis reve, drurëve, shkëmbinjve, llavës, kores së lëngëzuar të tokës. Ai u gjend brenda një fashe drite dhe një kënaqësie të thellë. U shpërbë në një milion fragmente dhe pastaj u ndrydh gjatë një intervali të papërcaktuar. Mbi një re në Parajsë, babai i Xhekut luante një lirikë. Diku në njërin nga thëllimat e Ferrit, babai i Xhekut përballonte dhimbjet. I shpërbërë në flakët e Purgatorit, babai i Xhekut përgatitej të rilindëte në trajtën e një kërmilli. Xheku po shihte tashmë një emision për Delfinët. Oqeani blu, peshkaqenët. Babai ishte përsëri më këmbë, palosi gazetën dhe paspak humbi diku në kuzhinë. Xheku dhe babai, kjo ishte e tërë familja tashmë. Nëna e tij, kishte vdekur. Motra vdekur edhe ajo. Përtej dritares së aprtamentit të babait, Xheku mundi të shihte qartë flokët e një dëbore të rëndë. Kurrë nuk kishte për të arritur në kohë për emisionin e David Letterman. Rrugët ishin me trafik të rënduar qysh kur ai po ngiste makinën përmes qytetit me Volsvagenin e tij të vjetër, me gomat e ngrëna; makina rrëshqiti vetë në gjurmët e borës së shkelur dhe ai vazhdoi të lëvizte qetazi dhe me ngadalë në brazdën e formuar. Duhej t?i shpëtonte gjumit që ndjente. Dhjetë inç kishte arritur, sipas njoftimeve. Njëzetë e pesë centimetra.
"Sa dëborë kishte rënë?" e kishte pyetur babai.
"Dhjetë inç."
A e kishte provuar ndonjëherë dashurinë?
Linda e kishte dashur. Ai gjithashtu e kishte dashur Lindën, por pa e rrëfyer atë. Dashuria e saj kishte bërë të ndjehej i butë dhe paksa i trishtuar. Gjë që e kishte dëshpëruar Lindën. Ajo nuk kishte qenë e tillë kur ishin njohur. Ose ai nuk e kishte vënë re këtë gjë. Duke menduar tashmë për Lindën, Xheku vuri re se ajo dukej, ose se paku ngjante, me nënën e tij. Nëse do të ishte duke fjetur me të, ai nuk do ta kishte bërë këtë përafrim. Ai vërente botën dhe kishte parë se ajo ndryshonte pa pushim. Ai kurrë nuk shkelte dy herë në të njëjtin trotuar, kurrë nuk shkelte dy herë në të njëjtën dëborë, kurrë nuk përdorte të njëjtin ashensor. Nuk kishte fiksuar asnjë vendtakim, askund nuk do të shkonte, s’kishte për t’i dhuruar ndokujt ndonjë gjë. Ishte dy ditë përpara Krishmave. Babai i tij nuk donte dhurata, nuk e shkonte ndërmend festimin e tyre.
"Kur je vizituar së fundi tek Dr. Miller?" e pyeti Xheku "Muajin që shkoi."
"E çfarë të rekomandoi për Krishtlindjet?"
"Nuk folëm rreth tyre."
"Si ka mundësi të mos i festojmë krishtlindjet?"
"Siç ndodh me plotë ditë të tjera. Do t?i kalojmë si çdo ditë tjetër të vitit."
"Por nuk është si çdo ditë tjetër?"
"Nuk kam hiç qejf të flasim rreth saj."
Babai i tij kishte qenë mësues shkolle. Për njëzetë e pesë vjet rresht u kishte mësuar katërmbëdhjetëvjeçarëve bazat e fizikës botërore. Gjatë një çerek shekulli ai nuk kishte munguar qoftë edhe një ditë të vetme në klasë. As atëherë kur kanceri kishte rrëmbyer nënën e Xhekut. As edhe kur motra e Xhekut ishte hedhur prej ballkonit, gjashtëmbëdhjetë dyqane më tej rrugës Jarvis. Kurse tani? tani ai nuk arrinte dot të kthente centimetrat në jard. A është drita grimcore apo valë? Askush nuk e di. Objektet bien për nga sipërfaqja e Tokës ose për nga qendra më e afërt e gravitetit.
Hapësira është e pafundme, koha është ciklike, spirale. Babai i tij, më parë, kurrë nuk kishte thënë jo për Krishmat. Xheku kishte për t’i telefonuar Dr. Millerit.
"Im at nuk do t?i festojmë Krishtlindjet."
"Oh."
Çdo gjë e befason doktorin e mirë. Babai e ka për zemër Dr. Millerin.
Doktori ka mendim shkencor. Ai rëndon prej evidencave, flet rreth propabilitetit, të jetuarit në botën e dyshimit. "Kur ka për tu ndjerë më mirë babai im?" "Mbase asnjëherë."
“Ai thotë të vërtetën.”, tha pas kësaj babai.
“Prej cilat gjërave mbahet jeta” i tha doktori Xhekut, "Përse ndodhin gjërat” Unë nuk e di, por çfarë rëndësie ka kjo? Detyra ime është t’i ndihmoj njerëzit të ndjehen të lumtur dhe të jenë produktivë, por influenca ime është e dobët. Unë lëshoj receta dhe jap rekomandime, por shërimi është përtej kontrollit tim."
Kjo ishte ajo që Xheku nuk donte ta dëgjonte. Ai nuk e beson këtë gjë. Dhe as që kishte për ta besuar, por ja që ai nuk mund ta kundërshtoj dot atë.
Babai i tij ishte krijuesi i jetës së të gjithëve në shtëpi; U kishte rezistuar të gjitha erërave, por tashmë kishte nisur të shpërbëhej.
Po çfarë mund të thoshte nëna e tij? Teksa po jepte shpirt, ajo i tha:
"Bëj kujdes për motrën tënde." Ai kishte bërë kujdes, por kjo nuk kishte asnjë rëndësi. Ai ishte kujdesur për të motrën, por nuk e kishte shpëtuar dot atë.
Ti s’mund të shpëtosh askënd. Atëherë, përse duhet të rrekesh për diçka të tillë?
Në party-in e fundit që ai shkoi, Xheku e pa veten në kuzhinën e mbushur me përzjerje avujsh martini. Të ftuarit ishin përpjekur ta afronin me motrën e tij. Ajo ishte e gjatë, flokë-kuqe, dhe gjinjtë e saj i prekeshin herë pas here me supet e tij. Motra kishte veshur një T-shirt të ngushtë, në pjesën e përparme të së cilës ishin shkruar fjalët "Live Bait". Poshtë fjalëve ishte një ilustrim i animuar i një burri me syza të stërmëdha në të cilat dukej një formë peshku si prej druri a metali, në trajtën e penisit. Xheku tha: "Gloria Steinem kishte të drejtë. Një grua ka nevojën e një burri, ashtu si një peshk ka nevojën për biçikletë. Por, unë nuk shoh ndonjë arsye që një peshk të mos ketë nevojë për një biçikletë.
Shikoni Salvador Dalinë. Kqyreni botën në mënyrën që e vëzhgon Dali, dhe do të gjeni atë që dua atë them. Bota nuk është e bërë një herë e mirë, dhe ajo as mund të simulohet e as të imitohet. Realizmi është pikërisht paraqitja e botës ashtu siç atë e kanë paraqitur tradicionalisht. Bota nuk ka mundësi të përfaqësohet, ndaj edhe realizmi është thjesht një formë tjetër e jo-normalitetit, madje e ekscentrizmit."
"Ashtu si mjedisi," tha motra.
"Po," tha Xheku. Ai nuk mori vesh fare se çfarë kishte thënë. "Po, po."
Pastaj motra e pyeti: "A peshkon ti?"
"Po," tha Xheku përsëri. "Një peshk, dy peshq, peshk i kuq, peshk blu. Mos ke nevojë të ikin në shtëpi tani?"
"Tani?"
"Tani është koha e duhur."
Motra tha: "Më duhet të marrë xhaketën..."
Por, para se të dilte jashtë, ajo nuk mund t?i merrte rrobat e saj pa thithur edhe pak marihuanë. Xheku nuk kishte djegur asnjë ampulë prej dhjetë vjetësh dhe as që dinte ku të gjente ndonjë. Motra jetonte me të motrën e saj, kishte disa ampula, por nuk kishte dashur që Xheku të kishte edhe ai.
"E po mirë, mbështetu tek unë," i kishte thënë Xheku.
Ata ishin shtrirë në krevatin e tij, të veshur siç ishin, duke bashkuar duart e njeri tjetrit.
A e kishte njohur ai ndonjëherë dashurinë?
Kler nuk e kishte dashur atë, por ajo e kishte ndjerë nevojën për të një mënyrë të cilën ai s?kishte arritur dot ta kuptonte. "'Eja këtu, m’u hiq sysh,' këto janë të vetmet mesazhe që ti më dërgon mua," i kishte thënë Xheku një herë. Kurse ajo i ishte përgjigjur: "Më duhet se s’bën t’ju largoj prej vetes, përpara se të ndjehem intim me ty." Asaj ia kishte ënda, po po, dhe, oh, ia kishte qejfi, edhe më shumë. Më shpesh, më gjatë, më shumë se çdo gruaje tjetër, me të cilën Xheku kishte fjetur ose ishte puthur. "Unë jam thjesht një penis për të," i thoshte ai shokut të vetë
Randy. "Ajo më telefonon mua vetëm e vetëm kur marroset." Gjë për të
cilën nuk ia vlen të ankohem, thoshte ai. Ajo që besonte se ia vlente të qahej ishte fakti se ai nuk dinte se ku ishte ajo pesë netët e tjera të javës. "Mos më bezdis të lutem," do t?i thoshte ajo. "Ja, unë vij në shtëpinë time dhe aty gjej njëzetë e shtatë mesazhe të dërguara nga ti."
Kjo ishte e tëra, në të vërtetë asgjë, me Klerin dhe ishte vetëm ajo që vendoste se kur kjo “e tërë” ishte gjithçka dhe kur “asgjë”. Pastaj atë e kishin arrestuar si pjesëtare e një skandali sekretarial të shefit të Strehës Qytetare, ku ajo ishte punësuar. Paratë e gjashtë muajve të bingos kishin humbur pa nam e pa nishan. Kleri kishte pasur njërin prej dy kopjeve të vetme të çelësit të së ndarës ku ruheshin paratë; ajo ruante rregjistrimet. Ku ishin paratë? "Unë kisha ndërmend t’i ktheja ato përsëri, Xhek, po unë do t’i ktheja përsëri, besomë." Ajo e postoi pagesën në fjalë, pastaj u zhduk, sikur shkriu. Policia e kishte kapur përsëri në Victoria, B.C., teksa përpiqej t’i hipte një treni për Seatel. Ajo i dërgoi mesazh Xhekut ta shpëtonte prej burgut, por ai iu përvodh telefonatës.
Babai ishte rrëzuar në kuzhinë dhe po i rridhte gjak prej ballit. Thirri të birin që andej. "I gëlltita tre lugë helm minjsh unë." Pastaj e la në qetësi apartamentin, asgjë nuk u dëgjua më prej tij. Xheku e kaloi TV-në tek MuchMusic, me shpresë të shihte Britney Spears dhe Madonën. Lavire, lavire, lavire, jepmu mua, po pres. Jo, Britney. Jo, Madona. Por ekrani ishte mbushur plotë me këmbë femrash, gjokse, këmbë, gjokse, këmbë. Bum, bum, zoçka, bum bum. Ai duhet t’i telefononte së motrës, përpara se të ishte vonë. Sigurisht, duhet të fliste me të përpara orës dhjetë. Përpara se ajo të shkonte në shtrat.
Një ditë më parë, ajo i kishte thënë: "Nëse ndokush pretendon se e njeh burrin apo gruan e tij, ashtu siç është në të vërtetë; nëse ndokush ngul këmbë pra se e njeh deri në fund burrin apo gruan, atëherë sigurisht njeri banon në Detroit dhe tjetri në San Francisko, ose diçka e tillë; kisha për të thënë se ata janë mbushur deri në fyt me njeri tjetrin. Kufijtë përqark kësaj kategorie njohjeje janë të shpuar, ata lakohen e rrjedhin papushim; gjer në atë shkallë sa pothuaj nuk ekzistojnë. Burrat janë thjesht një numër gjërash, siç edhe gratë. Njerëzimi është i pafundmë. Sa për njerëzit, është shumë komplekse të bësh përcaktime, ato nuk shkojnë dot larg. Njerëzit janë ca qenie që i jepen njeri tjetrit. Kjo mund të thuhet në variantin më të mirë. Se ata janë shndërruar në qenie robër të seksit, përtej masës së limituar, të instrumenteve të tyre vegjël."
“Ashtu edhe ti, moj goce”, i tha Xheku. Etja për seks e kishte transformuar. Xheku mati pulsin pesë. Motra ishte një person krejt i ndryshëm, ajo ishte tjetërsuar. Ajo nuk pranonte të vishej. Xheku e pa tek i binte dhomës kryq e tërthor, gjithnjë zhveshur, me një gotë uji në dorë.
Ajo duhej të ishte pak mbi peshë, por ende dukej joshëse. Dhe, në fund të fundit ishte njeri i mirë. Nuk mendonte më shumë se sa një gjel. Xheku gatoi omëletë me vezë, kurse ajo theku bukën. Ajo u ulë në cepin e tavolinës, rrobat e tij të natës i ishin hapur në pjesën e përparme.
Gjinjtë e saj të mëdhenj rrinin varur, sa majtas djathtas. Ajo tha: “Të dukem se jam shëndoshur ca? Jo, mos më thuaj gjë. E shoh se jam shëndoshur. Por për çfarë tjetër mund të të pyes ty? Jam në ankth për shëndoshjen, por hë për hë ndjehem mirë me peshën që kam. Nuk jam keq, tjetër se në ankth. Po ti, si je? Mendon se ke shtuar në peshë”?
"Mirë do të ishte sikur t?i humbja nja dhjetë paund.", tha ai.
"Oh, jo," ia preu fjalën ajo. "Në asnjë mënyrë. Po të humbësh dhjetë paund ti mbetesh kockë e lëkurë."
Kur prindërit e tij ishin të sapomartuar, po i tregonte babai atij, kishte menduar se do të ndaheshin shpejt. Nuk ishin mbushur mbushur endè gjashtë muaj, kur ata kishin nisur të flisnin për divorcin. "Ne kishim shkuar në një party për Vitin e Ri, dhe unë kisha nisur të mendoj për këtë gjë.
Fillova t’i puthja të gjitha zonjat atje. Më kujtohet mirë, asokohe ishim të dy nga njëzetë e një vjeç. Nëna jote dhe unë, një moshë kishim. Erdha rreth e qark party-it dhe i putha tërë zonjat, të martuarat dhe të pamartuarat, pa asnjë dallim. Ishin vetëm ca puthje të lehta miqësore, në faqe, në ndonjë rast në buzë. Vërtetë puthje pa të keqe. Ne kishim pirë, të gjithë, dhe ndjeheshim mirë. Ishte edhe një motër e s?di sekujt atje, e një fqinji apo e një kushëriri, një vajzë gjashtëmbëdhjetë vjeçare. Nuk e dija se e kujt ishte. Ishin disa vajza të kësaj moshe në atë party. Atë vajzë e lashë për në fund. E hoqa mënjanë atë vajzë. E dija se po ta puthja në sy të saj, jot ëmë do të marrosej. Me puthjen e grave të martuara ajo ishte dakord, me puthjen për të tjerat, të fejuarat, mund të mos i vinte re. ndonëse edhe për to, e dija, jot ëmë kishte kufij. E pashë gjashtëmbëdhjetëvjeçaren që po ngjiste shkallët. Prita nja pesëmbëdhjetë sekonda dhe e ndoqa pas. Nëna jote priti diçka më shumë se kaq dhe erdhi pas meje, shkallëve. Dhe, mirë bëri. Nëse do të kishte pritur ca më gjatë, martesa jonë do të kishte marrë fund. Ajo na gjeti qafë më qafë, në korridor, por unë isha gati ta shtrija atë vajzë në shtromën më të parë. U deshën dhjetë vjet që nëna jote të më falte. U deshën dhjetë vjet që ajo të më besonte përsëri. Kurrë më nuk bëra ndonjë gjë të kësaj natyre. Në të vërtetë, hoqa dorë nga përpjekja që martesa jonë të funksiononte. E tëra për shkak të asaj gjashtëmbëdhjetëvjeçareje. Dhe, çfarë bukurie që ishte, Xhek! Kurrë nuk munda ta harroja atë ndjesi që provova teksa e puthja atë teksa ngjitja shkallët për në korridorin tjetër. Ishte thjesht diçka e magjishme, Xhek. Ishte shija e frikës që shpëtoi martesën tonë."
"E përse po ma tregon këtë gjë mua?", e pyeti Xheku.
"Ajo vajzë ishte e vetmja gjë për të cilën mendoja," tha babai. "Unë vazhdoj të mendoj edhe sot e kësaj dite për atë vajzë. Ajo duhet të jetë nja gjashtëdhjetë e tre vjeç tani. Nuk di se ku ajo jeton tani. Nuk di se si i ka vajtur filli asaj. Kush e di se si do të jetë transformuar, ajo e atëhershmja..."
Xhekut i duhej të fliste me Dr. Miller për këtë.
"Im at është i dashuruar."
"Kjo është diçka e mrekullueshme!"
"Ai është i dashuruar me një vajzë gjashtëdhjetë e tre vjeçare të cilën e ka takuar dyzetë e shtatë vjet më parë."
"E ku është ajo tani?"
"Nuk ka asnjë shenjë prej saj."
Motra mendon se ishte diçka e lezetshme qenia e babait nën presionin e një pasioni. “Është diçka e mirë për të. Kjo bën që ai të ndjehet gjallë."
Xheku e sheh të pandihmueshëm. Ai ka frikë se kjo dashuri po e vret babanë. Ajo po e bën të pashpëtueshëm. Një dashuri e fshirë prej kohësh, e anolluar, e pa shpresë për tu rikthyer. Atje jashtë, dëbora shtynë borën e rëndë, e ngrè dhe e përplasë tek dritaret e apartamentit. Era sa vjen e forcohet dhe bëhet më e furishme. Dielli sikur e përshkon kurbën e tij për të fundit herë. Makinat po bëheshin edhe më të rralla në rrugët. Shtypja që rrëfen barometri dhe temperatura ishin duke u zvogëluar, duke iu qasur zeros absolute, fundit të jetës, fundit të gjithëshkaje.
Xheku iu dha pas shpatullave të tij dhe u zgjatë. Bëri të prekte tavanin dhe shpina ia bëri “krrak” një herë, pastaj edhe një herë tjetër. Kërkoi diçka në xhepin e përparmë të bluzës së tij dhe u kujtua. Një qeskë dhjetëcentëshe marihuane dhe letër për ta dredhur atë.
"Hej, Babush," tha ai. Dëgjoi heqjen zvarrë të këmbëve të tij në kuzhinë.
Xheku nxori qeskën, e derdhi në fijen e letrës dhe nisi ta dredhë. "Hej, Babush. Hajde këtu. Të bëjmë pak muhabet."
Përktheu: Faruk Myrtaj

Tregim nga Pellumb Kulla


Ditë që kujtoj dhe ditë që harroj
Tregim








Duhej të kishte dalë më shpejt, ose të kthehej ca më parë se të fillonte të piqte dielli. Po xha Tares i pëlqejnë pa masë paraditet e të dielave, kur rrugët e Tiranës denden me njerëz që nuk nguten. Ata mbajnë në duar ca rrjeta të mbushura me zarzavate e hera-herës ndalin çapin për t’i hedhur një sy gazetave, që kanë blerë nëpër qoshkat e posaçme. Plaku gazetën e tij e palos me kujdes dhe e zhyt pjesërisht, derisa ajo të çikë fundin e xhepit të xhaketës. Nis ta lexojë vetëm pasi ka ngrënë drekë e është shtrirë në krevat. Dhe i jep fund pastaj duke pirë kafen e pasgjumit.
Xha Tarja hapi me kujdes derën e apartamentit të tij në katin e pestë. Në shtëpi asgjë nuk pipëtinte. Televizori ishte i ndezur e megjithatë edhe që andej nuk vinte asnjë zhurmë. Atë çast filmi nuk kish as zë e as muzikë. Në një varkë një vajzë e pashme, me një fustan të strepsur, rrinte shtrirë teksa një djalë i përkëdhelte flokët.
Përballë ekranit, mbështetur mbi jastëkët e kanapesë, plaka.
Hë, Xheko, të zura tek po sheh filma me dashuri, ëh?
Por plaka e mirë nuk ktheu përgjigje. Flinte. Flinte me grep në dorë,
përkulur kokën e bardhë me atë fytyrë të ëmbël, ku i qe harruar një buzagaz i lehtë.
Eh, do macja të pijë uthull! – u tall xha Tarja duke çliruar nga rrobat.
Hoqi çorapet dhe flladiti pllazet e këmbëve në rrjedhën e çezmës së
banjës. Pastaj u fut prapë në kuzhinë në majë të gishtave. Ata në televizor po putheshin. Xhekoja flinte.
Të shpëtoi më e bukura, Xheko! E prite, e prite dhe nuk durove dot.
Në aneks të kuzhinës ai pa tavën elektrike, që nusja pat gatitur për
pleqtë, para se ajo të nisej për në plazh. Ua pat bërë dhe sallatën dhe ua pat lënë atë vetëm për t’i spërkatur kripën. Patën ikur të gjithë: djali, nusja dhe fëmijët, që e donin aq shumë detin.
Tare, ti je?
Xhekoja qe zgjuar.
Jo, jo. Tarja s’ka ardhur akoma. Unë jam hajduti. Po nuk do të vjedh.
Vetëm një kafe do të pi. Të të bëj dhe ty një, që ta pimë bashkë?
S’ka ca, që e piva.
Tarja vuri xhezven në furnellkën e vogël pastaj mënjanoi perden. Plaka
dremiste akoma.
Kur erdhe? – pyeti ajo, ashtu përgjumësh.
Ja, s’kam as pesë minuta.
Kalin e fute në ahur?
Po ku ta lija, jashtë!
Ia hoqe samarin?
Shpejt akoma. Është i dirsur.
Hera-herës, si papritur, llafet e plakës roisnin për shkak të sklerozës. Me këto roitje, djali dhe nusja nervozoheshin. Atyre u vinte keq për nënën dhe bënin çmos ta sillnin në brazdë të mbarë trurin e saj që , si në një film të çakërdisur, qepte njërin pas tjetrit, pa radhë e rregull, mijëra e mijëra vegime. Në kujtesën e Xhekos, rrënjët e pashkulura pesëdhjetë-gjashtëdhjetë vjet më parë, lëshonin befas bisqe të brishtë, që nuk kishin jetë të gjatë. Po Tarja nuk mërzitej. Mbase ngaqë e njihte më afër pleqërinë. Mbase,
mbase ngaqë e donte shoqen e tij më shumë nga çdokush tjetër.
Ç’janë këto që thua, moj nënë?! – dëshpërohej Nazifi, i biri. – Nuk
jemi në Gollokamje tani. Jemi njëzet e ca vjet të ikur që andej. Eja në vete!
Lëre, o, lëre t’i thotë. Ç’prishi? Ja kështu vijnë ca e nga ca të gjitha! – thosh Tarja për të shfajësuar plakën. Le të flasë! Se mos po na thyen xhamat!
Dhe vetë ia kthente ashtu siç e kurdiste bisedën ajo. Fshatçe - fshatçe!
Qytetarçe -qytetarçe! Ajo endej nëpër çupërinë e saj, ai pas avazit! Asaj i feksnin vitet kur punonin në kooperativë, ai bilbil: për kryetarë e brigadierë, këtu e tridhjetë vjet më parë! Tares i dukej më mirë kështu. Kot ngrysej e hidhërohej i biri.
Mbylle televizorin, Tare!- urdhëroi Xhekoja.
“Erdhën dhitë”, murmuriti plaku dhe iu bind së shoqes. Pastaj zbrazi
kafenë dhe u ul në kolltuk.
Si dole në këtë vapë, ti qofsh! Apo kishe kapelën? Pyet ky diell për
kapelë! Kushedi sa do të përvëlohen ata në plazh…
“Mirë, Xheko, mirë. Këtu mbaje vijën”, ia bëri me vete, i kënaqur, xha
Tarja.
I shite kollaj qepët? – u zhyt plaka me një kërcim, dyzetë e ca vjet thellë.
Kollaj fare. Tre lekë okën. Mbatha dhe kalin te nallbani me patkonj të
rinj e nxitova për këtu, se mos më mbetej ky filmi pa parë.
Nevruzin e pe nëpër pazar?
Nevruzi ishte vëllai i saj, vdekur që në pesëdhjetën.
Nuk ma zuri syri. Kish shumë pazarakë.
Nuk iu dolën italianët t’ju prisnin udhën?
Na doli Gestapoja, gjermanët. Po nuk u mori luga ujë. U thamë që jemi
nga kooperativa e bashkuar “Brigata e Njëzetë” dhe jemi në kohë fushate. Na lanë, çdo të bënin!
Dhe Tarja nisi ta rrufiste kafenë duke qeshur. E shoqja u mbështet më
mirë dhe fjeti përsëri.
Plaku la filxhanin dhe nxitoi t’i rregullonte jastëkun. E mbështeti Xhekon
me ëmbëlsi, pastaj u ul edhe një herë pranë filxhanit.
Xha Tarja ish i bindur se tani e donte shoqen e tij dhjetëfish më shumë se më parë. Kjo ishte një dashuri e veçantë, pa zhurmë e pa dallgë, po megjithatë, tepër e madhe. Kishin jetuar tok me të zeza e të bardha.
Po kjo Xhekoja, që tani, më tri-katër ditë e bën Taren të qeshë me
çaprashitjet e saj, nuk kish qenë gjithnjë kështu, jo! Ku!... Atëherë…
* * *
… Vinte dimri dhe kalonte. Shkrinte dëbora e ngrohej moti, gjethëronin pemët, jeshilonte bari, dalldisnin lulet…
Kalonte viti në një vargan ditësh pa emra, pa data, pa javë e pa muaj. Dëbora na thoshte është dimër, bilbili na sillte beharin, duajt e grurit thoshin korrik e, kur zverdhte misërishta, trokiste vjeshta…
Atë ditë bënte vapë dhe më ishin tharë hundët. Vjeshta akoma nuk na pat ardhur. Hodha tutje shatin, me një gisht rrëmbeva shtambën dhe u nisa për në burim. Lumin e kalova pa i përveshur pantallonat dhe u futa në korije.
Te burimi, xhanxhin! Patëm vënë aty një tjegull, që zgjatej dhe e hidhte ujin e ftohtë si çezmë. Por, siç dukej, tjegullën e kishin lëvizur e tani uji varej poshtë, nën të, duke lëpirë barin dhe baltën. E shpura tjegullën në vend, prita ujin të kthjellej dhe ula kokën nën çurgun e tij. Uji ishte i ftohtë, shumë i ftohtë. Kur ngrita kokën, rrëkeja më kullonte nga flokët, nga veshët, nga sytë dhe pastaj më rrëshqiste tatëpjetë gjoksit. Kështu më jepte një lehtësirë të këndshme.
Ashtu, turbull-turbull, me sytë të veshur nga rrëkeja, pashë Xhekon. Po vinte me dy gjyma në duar. Vëllai, që i kishin dhënë si trim pas vetes, ishte fare i vogël. Më thertë mua, në e pati kuptuar porosinë ai! Se ai, të motrën ma nisi mua dhe vetë rendte andej-këtej, nëpër korije, për të gjetur ku fshiheshin gjinkallat.
Pa nxjerrë këmbët nga uji, unë u ula në ledhin e burimit dhe prita çupën.
Vura re që ajo ngrysi vetullat dhe që larg, ia nguli sytë burimit. Vetëm
burimit. Nuk më njatjetoi. Këtë unë e prisja dhe nuk e prisha terezinë. Por as syrin nuk po ia ndaja. Ajo lëshoi gjymat përmbi ledhin tjetër dhe nuk ia hiqte që nuk ia hiqte sytë burimit. Mundohej të më bënte një me ç’kisha rreth e rrotull. Rreth e rrotull kisha driza.
Por unë nuk isha drizë.
Mirëdita , Xheko!
S’më dha përgjigje. Ama unë e kisha mbërthyer me sy. Unë atë ajo
burimin. Burimi, nga ana e tij, po avazin, rridhte siç kishte rrjedhur kushedi që kur.
Xhekoja e ndjente veten ca ngushtë. Lëvizi gjymat nga vendi dhe ua rrotulloi vegëzat që të binin nga unë. Pastaj ua vërtiti vegëzat nga vetja.
Kjo mua nuk më sëkëlldiste. Megjithatë më erdhi të psherëtij. Psherëtiva.
Ajo vendosi të mos priste më dhe rrëmbeu njërin nga gjymat për ta vënë aty ku uji binte nga gjuha prej tjegulle.
Por unë isha më i shpejtë dhe zgjata atje shtambën time. Çupa u tërhoq, se unë kisha radhën. E shpëlava shtambën nëntë herë me radhë dhe isha i bindur që nuk e kisha shpëlarë mirë, prandaj vendosa ta shpëlaja edhe nëntë herë të tjera.
Pasi derdha ujin e shpëlarjes së fundit, unë e vura grykën e enës nën gjuhën e tjegullës, por e vura ama, lëre mos e pyet! Ashtu si e vura unë , duhej të vinte mesi i natës, pa të mbushej.
Xhekoja ma bleu mendjen dhe i ngriti sytë mbi mua. Vetullat i ishin bërë kosore. M’u duk sikur do të hidhej të më shqyente.
- Kërkon të tallesh tani? – më tha.
- Jo, pse? – ia ktheva.
- Hm! Mos më bëj të ta marr shtambën e të ta hedh tutje.
Ishte e tmerrshme ajo Xhekoja. Të gjithë e dinin se mend e pati rrahur Laken, që seç kishte dashur t’i thoshte. Dhe sa bënte e rrahura e saj! Të ikje nga fshati më mirë. Unë qesha. Dhe e shtyva grykën e shtambës më brenda, që ajo të kishte mundësi të mbushej pak më shpejt, si të thuash, aty afër perëndimit të diellit.
Por ajo nuk priti hiç. Kërceu brenda, në pellgun përpara burimit dhe ma mbushi shtambën time, sa të numëroje dhjetë. Pastaj ma lëshoi aty pranë dhe vuri të mbushte gjymat e saj.
Më pëlqente ajo çupë. Më pëlqente shumë.
A u mendove për atë që të thashë njëditëzaj? – e pyeta.
Ajo nuk m’u përgjigj menjëherë.
Nuk kam përse të mendohem. Përgjigjen ta kam dhënë.
Ti ma ktheve aty për aty. Unë përgjigjen e dua të menduar.
Ishte e menduar dhe fort mirë bile. Ja ku po ta them edhe një herë:
shiko punën tënde, more djalë!
Timen po shikoj, se mos po të kërkoj nuse për tim vëlla!
Ajo vuri nën tjegull gjymin tjetër.
Është akoma shpejt për ty të kërkosh nuse. Vardisu edhe ca prapa
Refkës, pastaj kujtohu.
E dija që këtu ishte tërë inati dhe nuk iu përgjigja. Ajo nxori përpara gjoksin e bëshëm, i tërhoqi në grykë çipat e shamisë dhe e ngriti atë nga vetullat.
- Apo jo ? Tërë thonë, që u trete duke vajtur pas saj.
Gjymi qe mbushur dhe uji i rridhte anëve. Unë u shfajsova.
Ç’të të them ? Kjo ka ndodhur përpara se të vija re sa e bukur ishe bërë
ti. Por ama ca gjëra duhen parë më urtë: Ti e njeh Refkën, apo jo ?
Uh! Më gjej ndonjë që nuk e njeh!
Ashtu… Domethënë e di se si e lëshon ajo rripin, duke pritur t’ia
shkelin. Atëherë duhet ta kuptosh, se jo unë, por ajo ma hodhi lakun e më vërdallosi ca kohë pas. Unë jam tepër i padjallëzuar. U gënjeva.
Ç’na the tani!
Më plaçin sytë, ashtu është! Unë të dua ty. Unë dua të martohem me ty.
Lëri, lëri llafet…
Do të dërgoj tim atë në shtëpinë tuaj. Të të kërkojë ty. Shpresoj që xha
Lemja të mos ketë ndonjë kundërshtim.
Xha Lemja do të pyesë të bijën.
E po e zgjidhur qenka: ti do t’i thuash po.
Uh, shakaxhiu! Nga e sheh ti këtë, more djalë?!
Ta këndoj në sy.
Ajo i bëri përsëri vetullat kosore dhe sytë iu ndezën flakë. Më pëlqente.
Unë nuk e kuptoja se si do të jetoja dot pa të.
- Ditke të këndosh? Ku ke mësuar? Në sytë e Refkës?
Unë mblodha supet.
- Po sikur unë, tyt’ eti t’i them jo? – u zgjat më tej ajo.
- Atëherë do të vij vetë. Po the përsëri jo , do të vij të nesërmen. Nuk do
të lodhem. Çdo`mëngjes do të marr shatin e, kur të nisem për në fushë, do të them : Pa të kthehem pak nga shtëpia e xha Lemes. Do të trokas te porta e do të pyes : Si u gdhitë, more? A kemi gjë të re? Prapë jo? Hajd’ mirë u pjekshim nesër! Dhe kështu, mote me radhë
Vështrimi i vajzës qe zbutur. Dhe ajo e kishte hapur syrin e mendjes mbi kohën që do të vinte.
Do të humbasësh të ritë tënd kot.
Jo , moj, jo shumë.
Pse vallë?
Se do të pranosh shpejt.
Ashtu ? E nga e di ti këtë?
Ta këndoj në sy.
Ajo u bë egërsirë. Diç deshi të thoshte, por unë nuk e lashë të hapte gojën. Gjoksin e ndieja të gjerë dhe fjalët më rridhnin lehtë. Nuk i kërkoja fjalët, nuk vrisja mendjen t’i gjeja . E kisha gojën plot, syrin plot dhe zemrën plot . Prandaj vazhdova: Do të pranosh shpejt , sepse do të bindesh shpejt. Nga që jam djalë i mirë. Jam i fuqishëm, si ka. Jam zemër bardhë dhe të dua shumë. Ajo po e linte gjymin të derdhej.
Nuk çuditem, se e kisha kuptuar që të pëlqen shumë vetja. Kjo
Duket. Ti nuk mund të duash tjetër, veç vetes.
Gabohesh, të dua ty.
Veten, veten tënde.
Ta zësh hollë –hollë , ke të drejtë. Dua veten, gjersa bie në dashuri me
një çupë kaq të mirë. Po të mos e doja veten, do të bija në dashuri me një tjetër.
Me Refkën , për shembull.
Po, tamam, me Refkën.
Heshtëm që të dy. Ajo më vështroi për një çast, pastaj tundi kokën . Ishte zbutur fare. Por u kujtua e rrëmbeu gjymat.
Qënke bilbil, - tha dhe iu ngjit përpjetë bregut. - Po këndo për ato që
të dëgjojnë.
Këngë bilbili ma quajti. Por unë e kisha nga shpirti . E megjithatë s’vonoi e ma dëgjoi ajo. Një jetë të tërë u deshëm me ashk e zjarr. E me këtë zjarr sollëm në dritë plot fëmijë e nipër, që na duan e i duam . E na shohin me sy të ngrohtë. Pa vënë re cenet e pleqërisë, që nuk i kemi në dorë. Pa nganjëherë i mërzitim ata që kemi pjellë, nganjëherë i lodhim dhe i mundojmë. Por ata na duan e me siguri do t’i harrojnë. Këto edhe ne duam t’i harrojmë. E nga tërë kjo jetë e gjatë, me gaz e me furtunë, do të na zgjedhin aty ku duan, në atë çast e në atë vit që duan ata të na mbajnë mënd. Pa do të kujtojnë e rikujtojnë më të bukurat punë që bëmë dhe më të urtat fjalë që thamë.
* * *
E xha Tarja i ngriti nënë Xhekos një cullufe të argjendtë mbi rrudhat e bukura, me një kujdes të madh, që të mos ia trazonte gjumin.

Tregime nga: Leon LEKAJ, Betim Zihni Muço, Fatmir Terziu





Leon LEKAJ
Athinë







Loja e vdekjes

Tregim

Më parë se Maks Ramsher të formonte numrin telefonik të shtëpisë, u shtriq mbi sedijen e automjetit të tij luksoz dhe bindi kujtesën t’i shfaqte fytyrën engjëllore të së shoqes. Atij i përkëdhelte sedrën ajo pamja e saj e hutuar, dy sytë e pikëlluar që prodhonin oreçast një trishtim dinjitoz që e bënin të çmendej. Mërmëriti me vete ca fjalë ë pakuptimta të shoqëruar me një lëvizje mosbesuese të kokës dhe u çudit me palidhshmërinë e tyre. Ndihej fajtor që kishte luajtur atë lojë makabre me gruan dhe në ato çaste, tek mundohej t’i jepte një kuptim çfarëdo rrengut të tij të paskrupullt një parandjenjë e zymtë i sëmboi në zemër. Formoi numrin dhe priti të dëgjonte zërin e saj. Pas një heshtjeje të shkurtër, përtej receptorit dëgjoi një tingull të shkurtër, paralajmërim i sekretarisë telefonike, dhe më pas fjalët: ju lutem prisni për pak çaste. E lëshoi telefonin diku tek ndenjësja dhe kërkoi cigaret. Një nervozizëm, si ai që i shkaktonte vetëm pritja në çaste kritike, i errësoi logjikën dhe gati i mbuluar në djersë shkeli pedalin e gazit. Por e hoqi menjëherë sikur të kish shkelur mbi një hekur të skuqur, nga ndenjësja përballë vinte zëri i bashkëshortes së tij, Natalia Ramsher. “Prej telefonatës së fundit dhe deri në këto çaste që po flas, kanë kaluar gati gjashtë orë, gjashtë orë të cilat më mjaftuan që të shkoqis dhe t’i rendis mirë mendimet e mia. Ndodhem në prag të vdekjes dhe si e tillë më duhet të tregohem e sinqertë: -dëgjoi Maks Ramsher zërin e të shoqes. Kërkoi një grimcë kohe të mblidhte veten, por i pamëshirshëm zëri i përtejmë nuk ia la atë mundësi. “Jam viktimë e lojës tënde, këtë e pranoj, -vazhdoi ankueshëm zëri i së shoqes, -por unë nuk po vdes nga hidhërimi i lajmit të vdekjes tënde të rremë. Tmerrin tim, që ti e kishe përgatitur me aq kujdes, e përjetova me një gjendje plogështie dhe apatie. Pothuajse e mpirë prej atij lajmi tinzar, nuk gjeja dot asnjë mënyrë reagimi, deri në çastin fatlum kur prej syve të mi rrëshqitën dy pika loti. Nëse ato lot qenë triumfi i një lirie të shumëpritur, apo një lloj pendese për qëndrimin tim të deri atëhershëm, kjo tashmë merret me mend. Nuk dua ta eksperimentoj më tej cinizmin tim të pashpirt. Nuk e dija se çfarë po ngjiste. Ajo gjendje duhej patjetër të kishte një emër dhe atëherë do të isha qetësuar disi. Por ishte e kotë. Ajo qetësi që unë po kërkoja me aq ngulm duket se më parë do të shkatërronte përfundimisht qenien time. E imagjinoja veten të shtrirë tek më bënin inxheksionin në krah, për të pritur më pas atë: kllapinë që të shkakton marrja e qetësuesve, botën lemerisëse surealiste me njolla shumëngjyrëshe e kafshë me forma të çuditshme që do të ruanin portretin tënd të frikshëm. Të frikshëm dhe lotues. Dy mbiemra të kundërt, pa dyshimin më të vogël, do të vishnin fytyrën e shtirur, sepse atë gjendje pa emër po e jetoja oreçast, me llahtarin që më shkaktonte ardhja jote e përditshme. E di që kam qenë e papërgjegjshme në çastet e mia të ëndërrimeve, kur mendoja se një ditë do të mund të çlirohesha përfundimisht prej teje. Kjo nuk do të ndodhte kurrë. Më mjaftonin sytë e tu të lëngëzuar, ajo shprehje përulësie që vizatohej tmerrësisht shpejt në fytyrën tënde, për ta kuptuar se sa e pamundur do të ishte ardhja e atij çasti, që shpesh herë në intimitetin që krijohej brenda vetes, e quaja fatlum. Nuk kam asnjë dyshim që ti më ke dashur. Madje pikërisht këtu qëndronte edhe frika ime. Dikush mund të më quante të lehtë për ato çka mendoja, të kujtonte se kisha shkarë nga trutë, por ja ku po ta them, me sinqeritetin më të madh, ajo që më trembte më shumë se gjithçka, në lidhjen tonë të ligjshme, qe pikërisht mënyra se si e interpretoje ti ndjenjën tënde. Në të vërtetë ndjehem mëkatare me ty. Vila jonë është për tu pasur zili dhe të them të drejtën as prej shërbëtores dhe as prej kopshtarit nuk kam pasur ndonjë ankesë. Lina është pak kureshtare dhe kërkonte të dinte gjithçka, madje asaj nuk i kanë shpëtuar as lotët e mia të fshehura, por fatmirësisht ajo nuk e çonte kuriozitetin më larg se sa një vështrim të habitshëm të shoqëruar me një ngritje supesh. Dhe i jap të drejtë. Ajo nuk ka asgjë mbas shpirtit dhe lotët e mi në këtë vilë të bukur, ku gjithçka shkëlqen prej luksit, i dukeshin të pamotivuar. E shkreta Linë, nuk mund ta imagjinosh se sa më dhimbset kur mendoj që ajo lumturinë e lidh me vetëm me pasurinë. Lina dhe kopshtari vinin dhe iknin në të njëjtën orë. Ky ishte urdhri yt dhe unë jam në gjendje ta shpjegoj psenë. Xhelozia jote nuk mund të lejonte që unë dhe ai, pra kopshtari, që është një burrë rreth të pesëdhjetave, të ndodheshim vetëm për vetëm në shtëpi. Kjo do të bënte të vuaje, e kësisoj, humbja e qetësisë do të ndikonte edhe në biznesin tënd të suksesshëm. Sa kohë u bënë që jetoj këtë gjendje llahtari? Një vit? Tre? Oh, nuk e kujtoj. Vetëm shkumbtazi, si një video fluide më kujtohet dita kur ai, Tomi, hidrauliku që hyri në vilën tonë i paparashikuar prej asaj avarie të rëndë të pompës së pishinës... Prej asaj dite unë e kam kuptuar se ti më përgjoje kudo. Shtëpia jonë e bukur është e mbushur me sy përgjues, që në gjuhën e sotshme quhen kamera. Ti më thoshe që ato nevojiten në rast se dikush hyn fshehtas në vilën tonë për të vjedhur bizhutë e mia apo ndonjë gjë tjetër të vyer, por përpjekja për të mbuluar xhelozinë tënde të egër ishte e njëjtë me atë të njeriut, që kërkon të mbulojë diellin me shoshë. Nuk duhej të ndodhte ajo ngjarje aq mbresëlënëse. Vërtetë që nuk dua t’i çoj mendimet tek Tomi, por ato shkojnë instinktivisht, edhe pse që prej ditës së pishinës nuk ka ndodhur më asgjë tjetër e rëndësishme, e cila do të mund të rëndonte apo të lehtësonte sadopak situatën. Por ti nuk duhej të kishe vepruar ashtu, me atë armë të tmerrshme në dorë, dhe me shprehjen më të egër që njeriu mund të nxjerrë nga goja e tij. Kur mu betove se do të më vrisje, flokët të qenë ngritur përpjetë, civilizimi i njeriut me kostum e kravatë qe zhdukur përfundimisht dhe fytyra kishte marrë pamjen e një njeriu të egër. Ti i ngjaje një krimineli ordiner... o Zot! Edhe sot kur e kujtoj më rrëqethet i gjithë trupi. E përse e gjithë ajo histori? Vetëm e vetëm pse Tomi, hidrauliku, që erdhi aq papritur atë ditë, hyri në shtëpi dhe unë i bëra një kafe. Pastaj ne folëm, thjesht ashtu siç mund të flasin dy të porsanjohur. Ai ishte aq i sjellshëm dhe i turpshëm sa të them të drejtën ajo që ndodhi brenda shpirtit tim ndoshta lidhet pikërisht me mënyrën se si Tomi komunikoi me mua. Atëherë nuk e dija që shtëpia jonë qe e blinduar me kamera. Nuk e dija që ti kishe lënë biznesin tënd dhe kundroje prej së largu bashkëbisedimin tonë. Nuk e dija që aty, në zyrën tënde të mobiluar ti do të shkumoje e do të kërcisje dhëmbët, për t’iu drejtuar asaj arme vrastare, prej së cilës kujtesa ime nuk arrin dot ta shqisë. Më kujtohet mëpastaj se si ti u zhgrehe në një vaj përpara këmbëve të mia, e unë të shihja si një krimb të pështirë, që nuk di të bëjë gjë tjetër përveç se të zvarritet dhe duke më kërkuar ndjesë, unë çuditërisht humba edhe atë pak ndjenjë mirësie dhe u mbulova tërësisht prej mëshirës. Të mëshirova si një qenie pa dinjitet, ndërsa që prej asaj dite, unë nuk mundem kurrsesi të shlyej nga kujtesa atë pamjen e tmerrshme, kur me armën primitive, më shqiptoje fjalë tronditëse, që kishin lidhje me vdekjen. Që prej asaj dite ne kemi bërë shpesh herë dashuri. Ti përvëloheshe prej epshit, më merrje përpara duarve, i tendosur i tëri mbi mua, më mbuloje me fjalë të ëmbla, më përkëdhelje me një delikatesë të pashoqe, sikur të isha diçka e thyeshme, e brishtë. Kurse unë gjithnjë mendoja se pas atyre betimeve e përkujdesjeve të pakufishme fshihej ajo ikona horror me armën vrastare në dorë. Dhe prita të ndodhë diçka. Prita që betimi yt të bëhet realitet. Urrejtja dhe dashuria kanë pothuajse të njëjtën forcë. Tani unë po rrëfehem. Të bësh një gjë të tillë, tek ndjen trupin që rrëqethet prej fantazmës së vdekjes, e cila endet si një hije e zezë hapësirave të shtëpisë e pa kontrolluar prej kamerave të tua, nuk është edhe aq gjë e lehtë. Jam e bindur që ti pret padurimisht të dish shkaqet që çuan qenien time drejt kësaj gjendjeje të pashpresë. Dy ditë pas lajmit të mistershëm, që u publikua në një gazetë të dorës së dytë, mora një telefonatë prej një zyre funeralesh. Ata, për të cilët tashmë jam i bindur se qenë të diktuar prej teje, mu lutën që të merrnin përsipër procesin e transportimit të kufomës, e cila, gjithnjë sipas tyre, ndodhej në një shtet fort të largët, saqë as emri i tij nuk më kujtohet. Le të vazhdoj të jem e sinqertë: nuk mund ta fshihja gëzimin që ndjeva kur mora vesh se çdo gjë po mbyllej brenda një arkivoli...Për herë të parë në jetë ndjeja çdo qelizë të trupit të ndehur në një gjendje alarmi. Po trokiste ora e lirisë. Pritej vetëm ardhja e kufomës tënde kur ra telefoni. Dhe përtej atyre telave të mallkuar u shfaq sërish zëri yt. Për mua qe ringjallur një i vdekur. Më mjaftoi ai çast që të ndjeja harbimin aritmik të rrahjeve të zemrës, një mjegullnajë sendesh, që më sillej rreth e qark, si një ciklon oqeanik dhe më pas një dhimbje therëse pas shpatullës së majtë. E kuptova atë që po më ndodhte. Formova numrin telefonik të doktorit dhe kur dëgjova zërin, munda të thosha vetëm fjalët: “Eja sa më parë në shtëpi”. Kujtoj që rashë përdhe pa qenë në gjendje të mbërrija tek poltroni tek, që ndodhet pranë aparatit telefonik. Kur hapa sytë ndodhi diçka me të vërtetë e çuditshme. Mbi trupin tim qëndronte koka e një burri, të cilin unë e thirra duke belbëzuar me buzët që më dridheshin prej asaj frike të panjohur që pushton njerëzit në të atilla raste: -Tom, ti këtu? Vura re vetëm një përpjekje për buzëqeshjeje dhe mendimi i parë që më pushtoi mendjen e lodhur qe se tjetri kërkonte me çdo kusht të mos më shqetësonte. E thirra prapë, me atë dëshirën që ai të më thoshte një fjalë çfarëdo, për arsyen e çuditshme se përse ndodhej tek koka e krevatit tim, por më kot. Ishte koha kur unë luftoja me vetëdijen time. Doktori nuk më përmendi as edhe ndonjë lloj kllapie apo emri të huaj dhe as shfaqi habi për emrat që mund të kisha përdorur unë gjatë periudhës së mosvetëdijes. Vura re vetëm shkëlqimin djallëzor të syve të tij, të veshur me një lloj dëshire që ta kaloja sa më shpejt atë gjendje. Por unë nuk doja. Meqenëse mbërrita t’i rezistoja goditjes që mund të shkaktojë një gëzim i papritur, kur mora vesh qe në jetën time do të kisha pranë sërish po atë njeriun e kamerave të fshehura, po atë qenie të pështirë të cilin vetëm do të mund ta mëshiroja, vendosa të hakmerrem. Vura jetën time peng, vetëm e vetëm që lumturia jote e pështirë, e jargosur prej kamjes dhe pasurisë të merrte fund aty. Kjo është një hakmarrje e ngadaltë, e ftohtë, dhe e arsyeshme, edhe pse brenda saj do të shuhet një jetë. Poshtë nënkresës sime ndodhet një pilulë fare e vogël, së cilës do t’i mjaftonin vetëm dy minuta që unë të marr udhëtimin tim nëpër amshim. Sidoqoftë, vdekja ime do të ketë më kuptim se kamja jote. Vetëm atëherë ti do ta kuptosh se një shpirt nuk do të mund ta blesh kurrë me para. Kurrë. Lamtumirë.” Maks Ramsher kish mbetur gati si i mpirë me shpinën tek ndenjësja e kolltukut. I dha sërish gaz makinës, me një veprim gati-gati prej paranoiaku, dhe turfulloi mes zhurmave të motorit të automjetit. Ishte tepër larg prej zërit që sapo kishte dëgjuar në telefon. Rreth orës tre të mëngjesit në familjen Ramsher ra zilja e derës së jashtme të vilës. Lina pa në hyrje të saj dy njerëz me uniforma të njëjta dhe ajo nuk e pati të vështirë që t’i përcaktonte ata si njerëzit e ligjit. -Zonja Ramsher? –pyeti njëri prej tyre. -Oh jo! –u përgjigj shërbëtorja duke u mënjanuar paksa, -zonja Natali po fle dhe më ka urdhëruar që për asnjë arsye të mos hyj në dhomë të saj. Po të doni mund t’i telefononi. Ka ngjarë ndonjë gjë jo e mirë? –shtoi ajo pas pak. Ndërkohë qe hapur drita e verandës. Natali Ramsher u shfaq aty me një rrobëdishambër të shndritshëm në ngjyrë të kuqe. -Ka ndodhur gjë? –foli ajo nga larg. -Duhet të vini patjetër me ne, zonjë. -Në këtë orë? Policët pohuan me kokë. Gruaja qe afruar tek dera e jashtme dhe kishte ngulur vështrimin tek njerëzit e ligjit. -Flisni unë po ju dëgjoj. -Po iu presim në fillim të rrugës. Ju lutemi sa më shpejt. Brenda harkut kohor të pesë minutave, makina e policisë mori rrugën për tek morgu i qytetit. Asaj i zbuluan një çarçaf të bardhë të spikatur me njolla gjaku dhe fill pas atij veprimi erdhi pyetja e rrufeshme: -E njihni? Natalia Ramsher qëndroi një çast gati stoike përpara kufomës dhe më pas tha me një zë qarës: -Oh, i shkreti Maks si të jetë i gjallë. -Zonjë, si t’iu a shpjegojmë... shpejtësia e tij ishte e hatashme... ndërsa doza e alkoolit... Doktorët u përpoqën të bënin të pamundurën... por. -Vërtet e çuditshme -psherëtiu Natalia Ramsher, -kisha një parandjenjë të keqe sot. Ai ishte aq i mirë... -Sigurisht që kjo gjë nuk mund të vihet në diskutim. Letra që u gjend në xhamin e makinës, e për të cilën mendohet që të jetë shkruar gati një orë para aksidentit, nuk lë asnjë pikë dyshimi që marrëdhëniet tuaja kanë qenë të shkëlqyera. Urdhëroni zonjë. Gruaja mori një copë letër të palosur më katërsh dhe në fushën e saj të bardhë dalloi shkrimin e ngutshëm të bashkëshortit të saj të ligjshëm. “Sapo fola me gruan time Natali Ramsher. Me zërin e saj të mrekullueshëm ajo më siguroi se vazhdonte të më donte si ditën e parë të njohjes sonë. Nuk ka lumturi më të madhe se kjo. Pra kam arritur një kulm. Vetëm bashkëshortja ime e dashur, që njeh aq mirë karakterin tim, e di që unë i përbuz kulmet. Sepse jeta e tyre është gjithmonë e shkurtër. Të vdesësh në një kulm do të thotë të mos shijosh tatëpjetën tënde. Kjo gjë më është dukur me të vërtetë ëndërruese. Duke qenë i bindur se gruaja ime do të shijojë një jetë të gjatë, do të dëshiroja që vitet e saj të ardhshme të qenë të lumtura dhe pa andralla vulgare, të cilat i shkakton moskamja. Çdo gjë e imja i përket vetëm asaj. Maks Ramsher. Gruaja e solli dhe e risolli letrën në dorë, si të kërkonte prej saj diçka që mungonte brenda atyre rreshtave. Policët vunë re një zbehje të shpejtë të fytyrës së saj, e më pas një shpërqendrim gati të pavetëdijshëm, të shoqëruara me ca lëvizje të pakontrolluara duarsh. Dukej hapur që Natali Ramsher nuk arrinte dot ta merrte veten. -Nuk ndjeheni mirë, zonjë? –pyeti njëri prej njerëzve me uniformë. Ajo u kthye mbrapsht me një prapaktheu ceremonial dhe iu drejtua derës. Më parë se ta hapte atë tha me ton të lartë e të vendosur: -Avokati im do të mbërrijë sot në drekë. Natali Ramsher zbriti poshtë dhe ndali pranë trotuarit, ku një makinë e zezë priste me dyer të hapura. -Shkojmë Tom! –urdhëroi zëri i saj, -drejt e në shtëpi. Jam shumë e lodhur sot dhe kam mjaft punë për të bërë. Fordi i zi çau lehtësisht në rrugët e lodhura të qytetit ndërkohë që qetësinë e brendshme të kabinës së automjetit nuk guxoi ta prishë asnjëri prej tyre. Vetëm kur mbërritën pranë vilës Natali Ramsherit iu desh të vinte dorën tek sytë: -Ç’është ajo hije atje? Të jem vërtetë kaq e lodhur. Tjetri nuk iu përgjigj. Hodhi vështrimin nga dora e drejtuar e saj, por pa mbërritur të bënte as edhe veprimin më të vogël, dëgjoi thirrjet e gruas: -Ktheje makinën sa më shpejt! Është ai...ai... Fordi bëri një zhurmë rrëqethëse dhe vetëm në pak sekonda automjeti u zhyt në errësirën e rrugës së ardhjes.



BETIM Zihni MUÇO

SHBA


Dashuri kineze


Sjellja e Didit ndaj meje ndryshoi mjaft që prej atij mëngje­si. Dhe të thuash se ai mëngjes për mua kishte qenë si të gjithë të tjerët. Isha ngritur herët si gjithmonë dhe kisha bërë gjimnastikën time të zakonshme. Gjyshja ime shante nëpër dhëmbë e thoshte si me vete: " U çmend fare ky i ziu djalë!" Ndërsa unë kisha dalë në ballkon të lija gantelet, atë çift sferash të hekurta që shërbenin për të formuar bicepset e që m'i kishin salduar nxënësit e mi të shkollës së natës. Gjimnastikën e bëja me shumë seriozitet e gjer sa lagesha i tëri nga djersa sikur të kisha bërë dush. Pra, teksa po lija gantelet e drejtoja trupin, e brenda dhomës dëgjoheshin lutjet që ime gjyshe i bënte Abaz Aliut për të më shpëtuar mendjen, më shkuan sytë në pallatin përballë dhe pashë...Nuk po u besoja syve. Fshiva djersën me parakrah dhe vura pëllëmbën si strehë në ballë. O zot! Ai ishte kinezi Du, një prej specialistëve kinezë të fabrikës së çimentos, që po kapërcente murin ndarës të dy ballkone­ve. Të shihje një kinez në atë veprim që po bënte ai, ishte si të shihje diellin që lindte në perëndim e perëndonte në lindje. Andej nga po vinte ai, ishte dhoma e Didit, një vajze të bukur që punonte në SMT e që banonte aty me nënën e sëmurë. Kurse kinezët kishin apartamentet e krahut të djathtë. Du ngeli si i ngrirë. Ai më kishte parë. Vështrova përqark. Ishte ende herët dhe poshtë, në rrugë, pothuajse nuk kishte njeri. Kinezi u zhduk pas derës së ballkonit të tij dhe xhami i derës vetëtiu disa herë në dritën që vinte nga mali. Atë ditë, gjatë gjithë orëve të mësimit m'u kujtua Ariz Berberi, ai poeti i çmendur nga Pogradeci që vërtitej konvik­teve tona të studentëve dhe hante në mensë bashkë me ne. Kur një nga studentët kinezë që studionin shqipen në fakultet, kishte dashur të tallej me disa vjersha dashurie të Arizit, ky e kishte parë me ironi dhe i kishte thënë: " Ikë or kinez se nuk merr vesh nga dashuria!" Kjo shprehje na kishte mbetur si proverbiale dhe sa herë që donim t'i thoshim dikujt se po përzihej më kot në gjëra që s'i kuptonte, thoshim: "Ikë or kinez se..." Më erdhi për të qeshur tek kujtoja këto. Po ja që s'na paskej qenë tamam kështu. Qenkë­shin ca kinezë si ky Du-ja që do të turpëronin edhe vetë Ariz Berberin në këto punët e dashurisë.

Du ishte një djalë simpatik, me lëkurë të lëmuar e sy si bajame. Kur shpija në fabrikën e çimentos nxënësit e mi për prak­tikë, kishte ndodhur të takohesha me të.. Shqipen nuk e dinte ende mirë. Bashkë flisnim rusisht. I kisha rrëfyer për Lu Sinin, shkrim­tarin e tyre të madh që ato kohë sapo e pata lexuar dhe nga kjo, Du-ja më shikonte me një respekt të veçantë. Kurse Didi ishte nxënësja ime në shkollën e mbrëmjes. Ishte nga vajzat e bukura të qytetit. Rrinte gjithëmon në bankat e para dhe të shihte me ca sy të guximshëm sikur të donte të thoshte: "Mos do që të më vijë turp që jam e bukur?" Vetëm që për mësim nuk ia shkrepte fare dhe në çdo fund viti unë hezitoja shumë në se duhej ta kaloja apo jo.

Dy ditë më pas, u gjenda përballë me Du-në dhe shtrënguam duart.

- Ni ha, tunxë? - thashë unë shprehjen time të vetme në kinez­ëçe e pas të cilës qeshnim të dy. Po kësaj here ai nuk qeshi dhe dora iu drodh në dorën time. Folëm për gjëra të ndryshme dhe herë pas here ai më shikonte në sy sikur të donte të më hetonte. Disi doja ta qetësoja por nuk dija se si. I thashë se unë bëja gjimnas­tikë mëngjeseve dhe më vinte mirë që edhe ai e kishte qejf gjimnas­tikën. Po kur u ndamë se ç'dreq më shtyu dhe i thashë:

- Mos e lërë gjimnastikën, shoku Du!

- Ha, ha! - bëri si i hutuar ai. - Shok mësues, ti shok i mirë. Unë shumë faleminderit. - Shqipja e tij kishte nisur të përmirësohej. Me siguri ai ka mësuar shumë fjalë dashurie, thashë me vete.

Kurse Didi, që prej atij mëngjesi nuk më doli në sy. Dy javë nuk erdhi fare në mësim. Kurse kur qëllonte të ndesheshim përballë , ajo bënte çmos të ndërronte udhë. Mendova një herë se mos sëmundja e së ëmës ishte acaruar edhe më. Javën e tretë, fjalët për mardheniet e saj me kinezin kishin marrë dhënë. Qyteti ynë ishte i vogël dhe siç thoshte im gjysh, një pordhë të bëje e merrte vesh edhe Myrtoja, rojtari shurdh i Grumbullimit. Megjithatë, unë nuk u ndjeva mirë që kishte dalë kjo fjalë për Didin. Çdo të mendonte vallë Du-ja? Po Didi? Mos vallë do të thoshin se kisha qenë unë spiuni i marrdhënieve të tyre dhe burimi i thashethemeve?

Dhe ja, Didi erdhi prapë në mësim. Po tani nuk rrinte më në bankat e para dhe sytë i shkisnin anash kur i ndesheshin me të mijtë. Vetëm një herë kur nxora nga mësimi dy bandillë që vinin duart si hinkë pranë gojëve dhe bënin: "Didi-didi-du, didi-didi-du!", ajo më pa në sy butësisht dhe shqiptoi një "Faleminderit", zëulët. Dukej sikur Didi s'donte t'ia dinte për fjalët. Ca kohë e harrova fare atë histori. Kishin mbërritur provimet e fundvitit dhe isha i zënë me shumë gjëra. Në një nga ato ditë mora vesh se Du-në e kishin larguar papritur nga qyteti ynë. Thoshin se e kishin nisur me urgjencë në Kinë. Mendja ime brodhi larg, pas tij. Po sikur ai të mendonte se shkaktari i të gjithë kësaj isha unë? Ku do ta kishin çuar vallë? E përse? Ç'faj kishte bërë ai? Kishte bërë atë që i kishte thënë zëmra, ajo zëmër e zakonshme njerëzore që kishte të njëjtat ligje si dhe e imja, ndonëse kishte lindur mijëra kilomet­ra larg. E dija që në Kinë ishin shumë të rreptë me çështje të tilla morale. Mos vallë atje ku do ta kishin degdisur, ai do të më mallkonte mua dhe atë mëngjes të gjimnastikës që ishte bërë shkak ta shihja kur kapërcente ndarjen e ballkonit?

Sekretari i Partisë së shkollës, më thirri një ditë e më tha:

- Mor po si shkon ajo Didi në lëndën tënde?

- Mirë, - gënjeva unë. - Është përmirësuar mjaft.

- Vërtet?...Si ka mundësi? Kemi diskutuar në drejtori se mos e përjashtonim fare nga shkolla.

- Pse, - thashë, ç'ka bërë?

- Hajde, hajde! Pse ku rron ti, në hënë?...Nuk e paske marrë vesh? Na bënte dashuriçka me kinezin kjo bukuroshja jonë...

- Ah, për këtë?! - thashë. - Sa bëjnë dashuri nga këto që kemi në shkollën e mbrëmjes, aq të mira paçim.

- Pa shih ky! - u habit sekretari dhe nxori edhe më barkun përpara. - Po ajo bënte dashuri me kinezin more, merr vesh apo jo?

- Ore shoku sekretar, - i thashë. - Ose unë jam fare budalla, ose punët në këtë dynja shkojnë fare së prapthi. -

Sekretari hapi sytë sikur të shihte një bollë. - A i kemi miq këta kinezët ne?

- Miq i kemi, posi, po ç'do të thuash me këtë?

- Epo ç'të keqe ka ta forcojmë miqësinë? - thashë dhe ngrita supet.

- Ah ti... Lëri more romuzet! Le po kishim menduar në organi­zatë për ty që të të..

- E di, - thashë, - e di, po do të përmirësohem. Sigurisht po të më mbani afër ju shoku sekretar.

Duke ikur nga ai ndjeva një dëshirë të ethshme të dija: mirë gjyshja ime bektashiane në raste të tilla thërret në ndihmë Abaz Alinë dhe dervishët e saj që të më kthjenë në udhë të drejtë, po ky vallë ç'dervishë thërret? Ah, po..., i kishte dhe ai ca dervishë.

Klasa e Didit ishte klasa e fundit me të cilat mbyllja provi­met atë fund qershori. Atë ditë qeshë i lodhur e s'kisha ngrënë ende drekë ndërsa pasditja po thyhej. Pashë regjistrin. Më kishte mbetur vetëm Didi pa u paraqitur.

- Ku është Didi? - thashë. Dy nga ata që sapo kishin mbaruar provimin, panë njeri-tjetrin në sy.

- Ishte dhe iku, - tha dikush.

- Nuk vjen, mësues, - tha një nga vajzat.

- Si nuk vjen? Ilir, shko e thirre! E dua këtu patjetër! - Dhe mendja më shkoi prapë mijëra kilometra larg.

Didi erdhi pas pak. Rrinte kokulur. Nuk ngjante fare me atë Didin që njihja kohë më parë.

- Ç'bën? - i thashë. - Je në vete?...Do të humbasësh vitin? - Ajo më pa në sy e s'foli. M'u duk sikur më thoshte: "E ç'rëndësi ka? Unë i humba të gjitha." Kishim mbetur vetëm ne të dy në tërë klasën. Nuk flisnim. Befas unë guxova dhe i thashë:

- E ke dashur vërtet shumë? - Sytë iu rrëmbushën përnjëherësh. Kafshoi buzën dhe u përpoq të më shohë drejtpërdrejt, me një lloj paturpësie e krenarie përzjerë së bashku.

- Shumë, - tha.

- Ke hak,- thashë. - Ishte vërtet djalë i mirë. - Dhe s'dita ç'të thosha më. Ajo kafshoi përsëri buzën.

- Ah,- psherëtiu dhe mbuloi fytyrën me duar. - Askush nuk e di vërtet ç'njeri ishte ai...

- Didi, - thashë dhe i preka dorën. - Mos ka menduar Du se isha unë që nxora sekretin tuaj?

- Jo mësues, - tha ajo. - Këtë e patëm peshqesh nga ato shtri­gat e shkallës sime. Po si mund të mbaronte ndryshe kjo? Kurse ty ai ,... ai të çmonte shumë. - Papritur i vura re mes gishtave një kristal të çuditshëm. Më mbetën sytë aty. Ishte një kristal opak me ngjyrë gurkali të ndritshëm, tepër i veçantë. Ajo bëri ta fshehë.

- Ç'është ai? - i thashë. - Ta ka dhënë Du?

- Po, - u mallëngjye përsëri ajo dhe ma lëshoi në dorë atë gur që befas e kujtova se ç'qe.

- Didi, - thashë. - Ky është zefiri i kripës. Gjendet në ca male të humbur në veriperëndim të Kinës. Dhe thonë që kur një burrë ia jep atë një gruaje, do të thotë se i mbetet asaj besnik gjithë jetën, deri në vdekje. - Ajo u ngashërye. Mbuloi fytyrën me duar e me flokë dhe ma lagu regjistrin me lotët e saj. - Qetësohu! - thashë. - Qetësohu Didi! - Dhe më shkoi mendja përsëri larg, atje te malet e zefirit të kripës ku ndoshta e kishin çuar atë Du-në e varfër...Didi e kishte mbledhur veten. Dhe atë çast në klasë hyri sekretari.

- Mirë Didi, - thashë. - Shko! - Ke mësuar mirë. Të lumtë! E more provimin. - Dhe shënova notën në regjistër.

Didi iku kokëulur. Ngrita sytë dhe ata ndeshën sytë e habitur të sekretarit.

- Vërtet paskësh mësuar kjo? - mblodhi buzët ai.

- Sigurisht, - thashë. - Ti e di më mirë se unë që dashuria të jep forca, apo jo? - Dhe mbylla regjistrin. Ishte hera e parë që bëja një tradhëti të tillë të hapur e pa m'u dridhur dora, me lëndën time. Po vallë kishte rëndësi kjo? Sa peshonte ajo tradhëtiçkë në raport me atë botë të komplikuar ku rroja?




Fatmir TERZIU

Londër

Pak turshi

tregim


Në një qytezë ndodhet një rrugë. Në atë rrugë ka një rrugicë. Në atë rrugicë ka një shtëpi. Në atë shtëpi ka një familje. Në atë familje jam edhe unë. Unë jam në atë shtëpi! Me atë shtëpi janë lidhur si vagonë treni edhe tridhjetë e shtatë shtëpi të tjera. Në këto tridhjetë e shtatë shtëpi askush nuk e di se kush, cili sa e si jetojnë aty. Askush nuk e sheh shoshoqin. Edhe kur ndonjë përplasje e rastësishme ndodh, po more një të buzëqeshur, ah një të buzëqeshur, je më i lumturi në botë. Më i lumturi i asaj bote. Lere pastaj të dish e të mësosh ndonjë lidhje mes tyre, pra banorëve të këtyre shtëpive. Për shembull, shtëpia ngjitur me timen, për pesë vitet e mia të banimit këtu, ka ndërruar banorët e saj gati-gati dhjetë herë, në mos gabofsha në matematikën time. Eh matematika ime, thashë. Aty nuk gaboj. Nuk gaboj sinqerisht. Unë shquhem tani. Ia kalova edhe kompjuterit. Më vjen për t’u habitur. Si ore, ky elektroniku i mençur më numëroi së mbrapshti ditën e pasaportës. Unë e kisha fiksuar se kur i mbushja pesë vitet, ndërsa kompjuteri më shtonte edhe nja pesë të tjera plus. Kisha dëgjuar se si ushtarët numëronin ditët e lirimit. I shkruanin me tullë në muret e banjave. I shkruanin me gozhda në pjatat e aluminit ku hanin, apo në gotat prej alumini ku pinin çaj me klor. Edhe unë gati-gati ashtu kisha bërë. I shkruaja ditët në murin e kopshtit prapa shtëpisë. Mirë kisha bërë. E sheh, të ma kallte elektroniku mua shqiptarit?! Unë ia kalla atij. E munda. Kur iu drejtova zyrës së pasaportave, zyrtarja rrudhi vetullat. “Ti do të mundësh elektronikun “Macintosh”?- më tha ajo.

Ajo më pa mua dhe rrudhi më tepër vetullat e saj. Unë i nxora një letër dhe i tregova ditët e numëruara.

“Mirë, mirë kompjuteri flet amerikançe”, - më tha ajo. “Duhet t’ia ndërrojmë gjuhën e ta kthejmë në anglishten e shtëpisë, që të mos gabojë më”- shtoi ajo.

Anglishten e shtëpisë?! Po, ç’hyn këtu matematika? Asaj nuk i thashë asnjë gjë. Vetëm tunda kokën. Ajo më dha letrën e duhur për të vazhduar procedurat. Pagesat, ‘pengesat’, sorollatjet, faturat, fotot, formatimet e dhjetëra procedura të tjera, të ngjashme derisa një ditë u dëgjua një trokitje e fortë në derën time numër 44. Ishte një postë që shpërndahej vetëm me parapagim. Një postë që vinte me motorçikletë.

“Firmos këtu!”, - më tha djaloshi me kokore mbrojtëse në kokë. Unë firmosa.

“Firmos edhe këtu!”, - shtoi ai. Prapë firmosa. Mora zarfet dhe me vrap në dhomë ku më prisnin fëmijët dhe ime shoqe. Hapëm të parin dhe..., ç’të shihnim. Një emër tjetër, një pasaportë për një person tjetër. Shihnim njëri-tjetrin në sy dhe fap në dritare. Postieri kishte kaluar këndin ndarës të rrugicës. Motori sapo la një fjollë të zezë, ku unë në fakt hapa dritaren. Pastaj me vrap tek telefoni. Pesëmbëdhjetë minuta sqarim nga kompjuteri i lidhur me të. Asgjë në thes. Askush nuk më vinte në ndihmë. Pashë orën, ishte vonë. Zyrat ishin mbyllur. Ajo natë m’u duk si një natë pesëvjeçare e gjatë dhe mërzitshme. Dita kishte zbardhur, por sytë e mi ishin mbyllur. Gruaja më tundi lehtë.

“Nuk do të shkosh tek zyrat e pasaportave?”, - më tha ajo. Dhe unë kaq desha. U vesha, u lava dhe me vrap tek dera. Atje u gjenda në kohë. Por në kohë për tek informacioni, që më kërkoi letër kontaktin që duhej ta bëje një javë më parë. “E ku kisha lënë unë takim?!”, - u mundova t’i shpjegoja njeriut përballë meje, që ngulte këmbë në nenin numër 21 të datës 22 të vitit 2006. “O Zot i Madh!”,- thirra me vete...”

Kështu pasaporta mbeti. Mbeti edhe për gjashtë muaj të tjerë. Ndërkohë kisha dhe një bela tjetër. Gjyshja. Gjyshja nuk rinte dot më pa na parë. Ajo na kishte rritur neve. Ajo në fakt kishte rritur edhe fëmijët. Ishte gjyshe e mbajtur. Duhej të vinte patjetër që të na vizitonte. Dhe kështu u bë. U bënë një thes me letra dhe ajo mori vizën. Pas disa javësh ajo do të vinte. Në aeroport shkuam të gjithë për t’a pritur. Gjyshja doli si e dehur nga avioni. E lodhur, e dërmuar.

“Më mirë të kisha ardhur në këmbë”,- më tha, - “se sa me këtë çudi”. Pastaj erdhën çantat. Një valixhe, një çantë sporti dhe një qese plastike me disa kuti plastike në të. Gjysma ishte mbushur me lëng, madje kur u vendos në transportier edhe transportieri u lag. Morëm bagazhet dhe u nisëm. Morëm një taksi. Shoferi dy herë na pyeti: “A jeni mirë? A keni nevojë për ndonjë ndalesë?”

Ne i thoshim vetëm të ecte. Pastaj foli gjyshja: “Po turshinë, turshinë a e morët?” Dhe prapë ajo në të sajën, “turshinë, tek ajo qesja plastike...”. Atëherë e kuptuam se përse taksisti ngulte këmbë të ndalonim diku për nevoja personale